Önceki yazımızda 'Büyük Yunanistan' hayalinin 30 ağustos zaferiyle paramparça edildiğini söylemiştik...
İlginç olan nokta bu zaferin yeni kurulan Türkiye Cumhuriyeti ile Yunanistan arasında bir barış ve kardeşlik dönemine yol açmış olması ve bu havanın tüm Balkanlar'a yayılmasıdır...
Daha da ilginci, bu barış ve kardeşlik döneminin bizzat savaşı yürüten Atatürk ve Venizelos tarafından başlatılmasıdır.
***
Tarihte hemen tüm savaşlar düşmanlıkların daha da yoğunlaşması ve yeni savaşların tohumlarının ekilmesi sonucunu doğururken, nasıl olmuş da Türkiye ve Yunanistan arasındaki savaş uzun bir barış dönemine yol açmıştır?..
Hiç kuşkusuz bu durumun başta gelen nedenlerinden biri savaşın bayraktarlığını yapan Venizelos'un ve dönemin Yunan siyasetçilerinin İngiltere'ye ve Fransa'ya güvenmekle yaptıkları hatayı görmüş olmalarıdır...
Dolayısıyla emperyalizme güvenerek yola çıkan ve boş hayallere kapılan tüm siyasi liderlerin 30 Ağustos'ta Yunanistan'ın uğradığı yenilgiden alacağı dersler vardır.
***
Venizelos, başlangıçta Yunanistan'ın bağımsızlık mücadelesinin İngiltere ve Fransa'nın desteğiyle kazanılmış olmasından hareketle bu olayın tekrarlanacağını düşünüyordu...
1822 yılında o zamanlar Osmanlı toprağı olan Mora Yarımadasında başlayan Yunan ayaklanması Osmanlı İmparatorluğunu tasfiye etmek için fırsat kollayan İngiltere, Fransa ve Rusya'nın desteğiyle yayılmış, ancak 1827 yılında Osmanlı-Mısır ortak donanmasının devreye girmesiyle fiilen bastırılmıştı...
Ne var ki, üç devletin oluşturduğu donanma, Navarin'de toplanmış Osmanlı-Mısır donanmasına ani bir baskın yaparak gemilerin neredeyse tamamını yakmış, bunun üzerine Osmanlı devleti Mora'yı terk etmek zorunda kalmıştı...
Navarin baskınının ardından üç devletin anlaşmasıyla Yunan asıllı Rusya Dışişleri Bakanı İoannis Kapodistrias Yunan devletin organize edilmesiyle görevlendirilmiş, bu durum 1828 yılında Türkiye ile Rusya arasında savaşa yol açmıştı...
Rusya'nın bu savaşta İstanbul yakınlarına kadar gelmesi üzerine 1829'da 'özerk Yunan devleti'ni meşrulaştıran Edirne Anlaşması imzalanmış, üç yıl sonra da Osmanlı Devleti Yunanistan'ı resmen tanımıştı.
***
1917 yılında Venizelos, İngiltere, Fransa ve Rusya'nın oluşturduğu İtilaf devletleri blokuna katılarak Birinci Dünya Savaşı'na girdiğinde benzer gelişmelerin yaşanacağını ve üç büyük devletin himayesinde Yunanistan'ın Batı Anadolu topraklarını ilhak edeceğini hesaplamıştı...
1917 yılında Rusya'da Bolşevik Devrimi'nin gerçekleşmesi ve bu olayın ardından Rusya'nın savaştan çekilmesi Venizelos'un planlarına ilk darbeyi vurdu...
Bu olaya rağmen Venizelos, Rusya olmasa da İngiliz-Fransız blokunun Birinci Dünya Savaşını kazanacağını ve bu olayın ardından Osmanlı topraklarının paylaşılacağını düşündüğü için planlarını değiştirmedi.
***
Dünya Savaşı Venizelos'un tahmin ettiği gibi sonuçlandı ve Osmanlı Devleti Sevr Anlaşması ile parçalandı...
Ancak bu noktada 'galip devletler'in bütün hesaplarını altüst edecek bir olay gerçekleşti...
Yıkılan ve dağılan Osmanlı devletinin enkazından Mustafa Kemal Paşa önderliğinde yürütülen bir ulusal kurtuluş mücadelesi doğdu.
***
Bu mücadele Yunanistan'da siyasal bir kriz yarattı...
Anadolu'da direnişin güçlendiğini ve savaşın giderek kanlı bir hal aldığını gören Yunan halkı içinde savaş aleyhtarlığı güçlendi...
Bu durum karşısında Venizelos, bir erken seçime giderek durumunu güçlendirmek istedi, ancak seçimi kaybetti. Ardından yapılan halk oylamasında savaşa başından beri karşı çıkan Kral Konstantin yeniden tahta geçti.
***
Böylece savaş kampanyasının lideri Başbakan Venizelos, siyasi yaşamının ilk ve en büyük yenilgisinı aldı...
Her ne kadar tahta geri dönen Kral Konstantin savaşı sürdürdüyse de savaş aleyhtarlığı Yunanistan'da yayılmaya devam etti...
Bu arada Türk ordusu Sakarya'da Yunan ordusunu yenince, Fransa, Ankara Hükümeti ile bir anlaşma imzalayarak Yunanistan'a verdiği desteği kesti...
İngiltere'de Lloyd George Hükümeti de Anadolu'ya asker sevkiyatı için parlamentodan istediği kararı çıkaramadı...
Mustafa Kemal Paşa Büyük Taarruz için son hazırlıklarını yaparken Yunanistan çaresizlik içinde 'dış yardım' aramaktaydı!
(Devam edecek)
