Nursel DİLEK MANAVBAŞI
1-30 Haziran dünyada Skolyoz farkındalık ayı olarak biliniyor. Hastalıkla ilgili bilinç oluşturmak ve farkındalığı arttırmak en önemli amaç. Çünkü hastalık ne kadar erken teşhis edilirse tedavi seçenekleri de daha kolaylaşıyor. Skolyoz genellikle 9-10 yaş arası çocuklarda oldukça sık görülen bir hastalık. Ergenlik döneminde büyümeyle birlikte hızlı ilerleyen hastalık için ebeveynlere ve eğitimcilere büyük iş düşüyor. Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Hekimi Prof. Dr. Kıymet İkbal Bakal hastalığın koruyucu hekimlik kapsamında bir sağlık politikası olarak ele alınması gerektiğine dikkat çekiyor: “Çocuklarda nasıl işitme testi yapıyorsak, topuk kanı alıyorsak, aşı takvimi oluşturuyorsak bu da koruyucu hekimlik adına bir sağlık politikası olarak skolyoz tarama testi şeklinde yapılabilir. Bununla hem ebeveyn hem de eğitimcilerin farkındalığı arttırıldığında işimiz çok daha kolaylaşır.”
Sessiz ve sinsi bir hastalık olduğunu belirten Prof. Dr. Kıymet İkbal Bakal’a göre hastalık açısından farkındanlık önemli. ‘Çünkü farkındalık sayesinde hastalığın ilerlemesini önlemiş oluyorsunuz’ diyor. Prof. Dr Bakal, Skolyoz farkındalık ayı kapsamında www.baskentgazete.com.tr Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Nursel Dilek Manavbaşı’nın sorularını yanıtladı.
SKOLYOZ NEDİR?
Bazen anne babalar duruş bozukluğu gibi algılıyor. Duruş bozukluğu değil. Skolyoz omurganın üç boyutlu rotasyonu. Omurga, boyundan başlayıp bel ve kuyruk sokumuna kadar dizilimi olan, vertebraların belli pozisyonlarda üst üste gelip oluşturduğu bir şekil. Bu şekil kendi içinde burgu gibi üç boyutlu olarak dönüyor. Dönünce bir eğrilik oluşuyor. Buna bağlı olarak farklı sorunlar ortaya çıkabiliyor.
HERHANGİ BİR BELİRTİ VERMİYOR MU?
Skolyoz sinsi bir hastalık ve yapısal bir değişiklik. Bir bulgu vermediği için gözden kaçma ihtimali çok yüksek. Tıpkı osteoporoz (kemik erimesi) gibi sinsi bir hastalık. İlerleyen yıllarda hayat kalitesini olumsuz etkilediği için farkındalık geliştirilmesi gerektiğini düşünüyoruz.
HASTALIĞIN BELLİ BİR NEDENİ VAR MI?
Skolyozların büyük oranı idiyopatik. Yani sebebi bilinmiyor. Risk faktörleri olarak genetik yatkınlığının olduğu özellikle kadın-kız geninden yapışık olarak aktarıldığı düşünülüyor. Eklemlerimizde bazı reseptörler var genetik olarak yetersizliğine bağlı omurga kendi içerisinde dönüyor. Dışardan çok net fark edilebildiği gibi dışardan fark edilmeyip gözden kaçabilme durumu söz konusu.
HERHANGİ BİR AĞRI OLMUYOR MU?
Hayır herhangi bir ağrısı olmuyor. O yüzden de doktora başvurma, tanıyla ilgili bir girişimde bulunması farkındalıkla oluyor. Skolyozda eğrilik açısı ergenlik döneminde başlıyor. 9-10 yaşlarında. Yani tam büyümenin sıçradığı hızlı bir büyüme eğrisinin olduğu dönemlerde ortaya çıkıyor. Çocuk çok hızlı bir büyüme eğrisi gerçekleştirdiği için o dönemde, o açıda artıyor. Yani siz erken tespit edip egzersiz, korse vs. uygulamazsanız o açı çok yükseliyor. Bu seferde bazı tedavi basamaklarını kaçırmış oluyorsunuz. Mecbur cerrahiye yöneliyorsunuz.
FARKINDALIĞI ARTTIRMAK İÇİN NELER YAPILMASI GEREKİYOR?
Biz fizik tedavi uzmanları olarak tarama programları yapıyoruz, skolyozla ilgili seminerler düzenliyoruz. Anne babalarının bu konuda farkındalığı olduğunda daha kolay oluyor. Duş aldırırken, denizde falan gördüğünde asitmetriyi görüp getirebiliyorlar. Farkındalık arttıkça tedavi seçeneğimizde daha iyi oluyor. Cerrahiye gitmesini önleyebiliyoruz. Cerrahiye gitmeden bu süreci yönetmek asıl amacımız. Büyüme devam ettiği için büyüme eğrisiyle beraber cerrahiye uygulandığında da birden fazla ameliyat gerekebiliyor. Aslında nasıl işitme testi yapıyorsak, çocuklara koruyucu aşı yaptırıyorsak bu da koruyucu hekimlik adına bir sağlık politikası olarak skolyoz tarama testi yapılabilir. Bununla lgil hem ebeveyn hem de eğitimcilerin farkındalığı arttırıldığında işimiz çok daha kolaylaşır.
TOPLUMSAL BİLİNÇ NE DÜZEYDE?
Çok fazla farkındalık yok diyebiliriz. Daha çok postür bozukluğu, boyunda eğrilik vs. onlar daha çok biliniyor.
AİLELER HASTALIĞI FARK ETTİKTEN SONRA NEREYE GİDECEĞİNİ BİLİYORLAR MI?
Ortopediye ya da beyin sinir cerrahiye gidiyorlar. Fizik tedavi bölümüne gelmeleri konusunda da farkındalık yetersiz maalesef.
GÜNCEL TEDAVİLER NELER?
Özellikle oradaki kası gevşetme, uzatma, güçlendirme gibi egzersizler yapıyoruz. Gevşetme sırasında çeşitli enjeksiyonlar yapabiliyoruz. Schroth egzersizleri dediğimiz skolyoza özel bir rehabilitasyon programı uyguluyoruz. Ayrıca korse kullanııp mevcut eğriliğin düzelmesi şeklinde tedaviler yapabiliyoruz. Son basamaksa cerrahi.
Prof. Kıymet İkbal bakal
