Günün her saatinde binlerce Ankaralı alışveriş yaparken, bir yerlere yetişmeye çalışırken ya da sadece yürüyüş yaparken Anafartalar Caddesi’nden geçip gider. Ancak geçenlerin kaçı, cadde üzerinde bulunan tarihi Zincirli Camii'nin geçmişini, kim tarafından yaptırıldığını ya da hangi değişimlerden geçtiğini bilir? İşte tarihi zamana meydan okuyan camiinin bilinmeyen hikayesi.
DÖNEMİN ŞEYHÜLİSLAMI TARAFINDAN YAPTIRILMIŞ
Vakfiyesi veya bir kitabesi bulunmadığı için hakkında kesin bilgilere sahip olunamayan Zincirli Camii'nin 17. yüzyılın ikinci yarısında, dönemin şeyhülislamı Ankaravi Mehmet Emin Efendi tarafından yaptırıldığı düşünülüyor.
Mehmet Efendi; 1685 yılında kurduğu vakıf ile Zincirli Camii'nin yanı sıra Ankaravî Mehmed Efendi Medresesi, bir mektep ve Ankara'nın çeşitli yerlerinde 25 adet çeşme yaptırmıştır. Bu yönüyle onun kurduğu vakıf şehrin imar ve ihyasında rol alan en önemli kuruluşlardan biri olmuş.
SADE VE DENGELİ MİMARİSİ İLE DİKKAT ÇEKİYOR
Camii, dikdörtgen planlı, kubbesiz ve tek minareli olarak inşa edilmiş. Üzeri kiremit kaplı çatıyla örtülü olan yapının kaidesi taş, beden duvarları ise tuğla kaplı olup ahşap hatıllarla desteklenmiş. Tek giriş kapısı güney cephesinde yer alan cami, özellikle sade ve dengeli mimarisiyle dikkat çekiyor.
Caminin minaresi harimin kuzeybatı köşesinde yer alıyor. Yapının genel estetiğiyle uyumlu olarak kesme taş kaideli ve tuğla gövdeli olarak yükselen minare Hacı Bayram Camii ile benzerlik taşıyor.
Son cemaat yeri, önde üç, yanlarda ise birer adet sivri kemerle bölünmüş. Harimin üzeri kalem işi süslemelerle bezenmiş ahşap tavanla örtülü.
MİHRAPTA SELÇUKLU HAT SANATI TEKNİĞİ KULLANILMIŞ
Caminin mihrabı alçıdan yapılmış. Üstüne işlenen rumiler ve dualar ise altın rengi yağlı boya ile renklendirilmiş; boyama teknikleri sayesinde üç boyutlu bir görüntü elde edilerek desenlerin kabartma halinde gözükmesi sağlanmış.
Yazı panolarında “elif” ve “lam” gibi dikey harflerin birbirine çok yakın yazılması ise Selçuklu hat sanatı tekniklerinin kullanıldığını ve önceki dönemlerden kalma geleneklerin devam ettirildiğini gösteriyor.
AHŞAP MİNBERE GİZLENMİŞ MOTİFLER VE DUALAR
İç mekanda bulunan ahşap minber, diğer Ankara camilerinde olduğu gibi, ceviz ağacından yapılmış ve kündekarî tekniğiyle sade bir şekilde işlenmiş. Karanfil, lale, erik çiçeği ve gül desenleri nakşedilen minberde haki, narçiçeği, kırmızı ve oksit sarı gibi renkler kullanılarak bütün motifler gerçek renkleriyle tasvir edilmiş. Ayrıca doğal desenlerin yanı sıra köşeli ve asimetrik yıldızlar, baklava dilimleri gibi geometrik formlar da tercih edilmiş. Minber kapısında kullanılan süslemelerin arasına dualar ve "Allah" yazıları gizlenmiş; ayrı panolara ise kelime-i tevhid ve “Ya Muhammed” yazıları işlenmiş.
17. yüzyıldan günümüze kadar tarihi dokusunu koruyarak zamana direnen ve ibadete açık olan Zincirli Camii, Ankara’nın kültürel mirasının önemli bir parçası olarak şehrin en yoğun caddelerinden birinde varlığını sürdürüyor
