Nursel DİLEK MANAVBAŞI
Uyuz, Sarcoptes scabiei var hominis adı verilen akarın (böcek) sebep olduğu tüm dünyada yaygın olarak görülen bir hastalık. Gözle görülemeyen ancak mikroskopla seçilebilen uyuz böcekleri insan derisini istila ederek hastalığa yol açıyor. Uyuz böceği deride tüneller açarak bu tünellerin içinde yaşıyor. Uyuz vakaları dünyada olduğu gibi ülkemizde de artış gösteriyor. Türkiye genelinde uyuz hastalığının görülme oranında ciddi bir artış var. Bunun nedenleri arasında tedavinin doğru bir şekilde yapılmaması ve uyuz parazitinin ilaçlara direnç göstermesi gibi nedenler yer alıyor. Uzmanlar, tedavi edilmediğinde aylarca sürebildiği uyarısında bulunuyor.
Medikal estetik, Kozmetik ve Dermatoloji Uzmanı Dr. Pelin Kasım Düzgün uyuz hastalığının artış gösterdiğini belirtiyor. Hastalıktan korunmanın en iyi yolunun hijyenden geçtiğine dikkat çekiyor. Dr. Pelin Kasım Düzgün, uyuzla ilgili www.baskentgazete.com.tr Sorumlu Yazı İşleri Müdürü Nursel Dilek’in sorularını cevapladı.
-Uyuz vakalarında artış yaşanmasının nedeni ne?
Uyuz hastalığını son zamanlarda yaygın olarak görmekteyiz. Meslektaşlarımdan da duyduğum kadarıyla hastanelerde uyuz vakalarında bir artış yaşanıyor. Yüzde 50’ye yakın bir artıştan bahsediliyor. Yaşanan göçler, deprem vs. bunun bir sebebi olarak söyleyebiliriz.
-Hastalığın belirtileri nedir?
Vücuda girdikten sonra 2-3 haftalık bir kuluçka dönemi var. Özellikle dişi parazitler tünel kazıyorlar ve bu tünellere yumurtalarını ve dışkılarını bırakıyorlar. Bu tünel kazma esnasındaki reaksiyon bize kaşıntı olarak dönüyor. Özellikle parmak araları, büklüm yerleri, ayak tabanı, meme altları, göbek çevresi, genital bölge tutulumu şeklinde kaşıntılı seyrediyor.
-Kaşıntı ne kadar sürerse doktora başvurmalıyız? Çünkü insanlar kaşınır kaşınmaz doktora başvurmuyor.
Kaşıntı başladıysa bir nedeni muhakkak vardır. Ya ciltte kuruluk vardır ya alerji gelişmiştir. Durduk yere kimse kaşınmaz. O yüzden kaşıntınız varsa doktora başvurmak gerekir. O kaşınan yerlerdeki tünelleri gördüğümüzde tanıya varabiliyoruz.
-Nasıl bulaşıyor?
Bulaş ilk önce 15 dakikalık yakın temas şeklinde oluyor. Ortak çarşaf, kıyafet, nevresim temasıyla da oluyor. Ancak muhakkak temas gerekli. Fakat biz aynı evin içinde olup da bulaştırmayan insanlarda gördük. Uyuz paraziti insan vücudu dışında 2-3 gün yaşayabiliyor. Bu da ortak kıyafetler çarşaf nevresim havlu gibi bulaşıcılığı 2-3 gün devam ediyor. Eğer yıkanamayacak çamaşırlar, kemer, toka vs. varsa onları da bir poşete koyup ağzını sıkıca bağlıyoruz. Havasız kalacak şekilde 5 gün bekletiyoruz bu şekilde paraziti yok edebiliyoruz.
İLAÇ SGK KAPSAMINA ALINMALI
-Uyuz tanısı aldıktan sonra ne yapmak gerekiyor?
Uyuz teşhisi konduysa bir kere temas kesilmesi gerekiyor. 24 saat izole olmak daha iyi. Sonrasında tedavi için krem ve ilaç birlikte veriliyor. 15 kg üstü çocuk dahil herkes kullanabiliyor. Banyo çarşaf nevresim her şeyin yıkanıp ütülenmesi gerekiyor. Kaşınsın kaşınmasın aile bireylerinin de tedavi olması gerekiyor.
-Yalnız verilen ilaç SGK kapsamında değil öyle mi?
Aynen öyle. Ancak uyuz bir hastalık, bir parazit. Bu ilacın SGK kapsamına alınması gerekiyor.
-Hastalık dönem dönem artış gösterir miydi?
Özellikle göçler, deprem vs. daha kombin yaşamanın getirdiği şeyler sonucunda artış yaşanıyor. Aynı ailenin içinde ‘Biz kaşınmıyoruz’ deyip tedavi protokollerine uymamaları da bulaşıcılığı artırıyor.
-Nelere dikkat etmek gerekiyor?
Korunmanın en iyi yolu hijyene dikkat etmek. Birileriyle temasta bulunduktan sonra elleri yıkamak. Kafelerde kullanılan şal, giyinme kabinleri risk teşkil ediyor. Ancak yüzde yüz bulaş diyebilmemiz için 15 dakikalık bir temas olması lazım. Ama parazit yükü çok fazlaysa da bulaş söz konusu olabilir. Başkalarının kıyafetlerini, yatak, çarşaflarını kullanmamak gerekiyor.