Doların küresel para olarak etkisini en fazla gösterdiği alanlardan biri de petrol ticaretidir. Dolayısıyla bu para biriminin petrol alandaki egemenliği kırılmadan onun küresel egemenliğinin son bulması beklenmemelidir...
Doların petrol alanındaki egemenliğinin kırılması için ise bu ticareti aksatmadan doların yerini alabilecek alternatif bir para gerekmektedir...
Geçmişte bir ara Saddam Hüseyin rejimi bu yönde bir girişim yapmış ve 2000 yılında petrol ticaretinde dolar yerine avro kullanma kararı almıştı... Saddam'ın bu hamlesinin sonucunda avro, dolar karşısında yüzde 17 oranında değer kazanmış ve bu durum ABD'nin Irak'a ikinci kez saldırmasında önemli rol oynamıştı.
***
ABD, Irak'ı yıkıma uğratırken Saddam Hüseyin rejiminin açtığı yoldan gitmeyi düşünen başka petrol üreticisi ülkelere güçlü bir mesaj vermeyi amaçlamıştı...
Hiç kuşkusuz, o dönemde bu ülkelerin başında İran gelmekteydi...
Ancak ABD'nin göz korkutmaya yönelik bu müdahalesi, petro-dolara tavır alan ülkeler üzerinde fazla etki yaratmamış, 2002 yılında rezerv fonlarını dolardan Avro'ya çevirme kararı alan İran'ı, Çin, Rusya ve Venezuela'nın aynı yöndeki girişimleri izlemişti.
***
Eğer bu süreç devam etseydi, bunun ilk sonucu Avro'nun küresel ölçekte güçlenmesi, bunun sonucunda siyasal olarak da Avrupa Birliği'nin ABD'nin siyasi ve askeri hegemonyasına meydan okuyacak güce ulaşması olacaktı...
ABD'nin Avrupa'daki uzantısını oluşturan İngiltere'nin Avro ortaklığına en başından beri katılmamasının en önemli nedenlerinden biri buydu...
Ne var ki, Doğu Almanya'nın Batı Almanya'ya katılmasının ardından bu ülke AB içinde lider ülke konumuna yükselmesi ABD'nin planlarını bozmuştu.
***
O dönemde Chavez tarafından yönetilmekte olan Venezuela da doların petrol alanındaki egemenliğine karşı bir başka yöntem geliştirmişti... 'Bartering' adı verilen bu sistemde satılan petrolün karşılığı dolar değil mal olarak ödenmekteydi...
Sistem kısa zamanda yaygınlaşmış ve 13 ülke ile petrol ticaretinde uygulanmaya başlanmıştı...
ABD, bu gelişmeyi engellemek ve doların egemenliğine meydan okunmasını önlemek amacıyla Irak'a yapacağı ikinci müdahalenin hemen öncesinde, 2002 yılında Chavez'e karşı bir darbe girişimi örgütlemiş, ancak bu girişim de başarısızlıkla sonuçlanmıştı.
***
O tarihten bu yana ABD'nin petrolün dolara endeksli kalmasını amaçlayan bu tür saldırgan eylemler durmak bilmedi...
Irak'a yapılan saldırının ardından İran'ın petrol ve doğalgaz ihracatına ambargo uygulanması, 'Arap Baharı' adı altında Ortadoğu'da bir dizi müdahalede bulunulması, Rusya'ya karşı yaptırımlara başvurulması, Çin'in ekonomik gücünün kırılmasına yönelik 'ticaret savaşı' hep bu çerçevede ele alınması gereken olaylardır...
ABD'nin Kürtlere dayanarak kukla devletçikler kurma planı, Türkiye'nin PKK/PYD'ye tavır almasının ardından Türkiye'de yaşanan darbe girişimi, ve yaşanan son dolar operasyonu da bu genel tablo içine yerleştirilmeden anlaşılamaz.
***
Bütün bu çabalar bir çok acılara yol açmış ama bir gerçeği de açığa çıkarmıştır...
ABD sürekli güç kaybetmekte ve bir türlü istediği sonuçları elde edememektedir...
Gerçi AB üzerindeki askeri ve siyasi hegemonya kullanılarak Avro'nun önü bir süreliğine kesilebilmiştir... Ancak şimdi de Çin para birimi Yuan giderek güçlenmektedir.
***
Önemli bir petrol ihracatçısı olan Rusya'nın geçtiğimiz yıl Yuan karşılığı bastığı devlet tahvillerini satışa sunması ile aynı dönemde dünyanın en büyük petrol ithalatçısı olan Çin'in petrol piyasalarında Yuan üzerinden işlem yapmaya başlamış olması bir tesadüf değildir... Bu hamleler, doların petrol piyasalarındaki rakipsiz konumunun artık yeni bir tehdit altına girdiğini göstermektedir...
İran'da Türkiye, Rusya ve İran devlet başkanlarının buluşmasının ardından Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın Ekonomiden Sorumlu Başdanışmanı Cemil Ertem, yazdığı bir makalede 'Ortadoğu'da petro-dolar sistemi bitmeden kan dinmez'değerlendirmesinde bulunmuştu...
Olaylar, bu tespitin doğruluğunu, önümüzdeki dönemde ülkemizin ve bölgemizin çok zor günler geçireceğini, ama aynı zamanda karamsarlığa da gerek olmadığını göstermektedir.
