2024 yılına ilişkin bütçe rakamları ortaya çıktı. Bütçe 2,1 trilyon liradan fazla açık verdi.
Bütçe açığının olmasına şaşırmayalım, çünkü 2018 yılından bu yanadır bütçe denkliği hiçbir zaman sağlanamadı.
Ama geçen yılın bütçesinde dikkat çeken ayrıntılar sabit ve dar gelirlilerin bütün bir yıl boyunca neden ve nasıl bunaltıldığını gözler önüne seriyor.
2024 bütçesinde KDV, ÖTV, ÖİV, Damga, Gümrük BSMV ve harçları kapsayan dolaylı vergilerin payı yüzde 66’ya dayandı. Yani bir kişinin ya da işletmenin kazancına göre alınan değil, yüksek ya da düşük kazanan herkesin aynı oranda zorunlu olarak katıldığı vergileri, toplumun çok büyük çoğunluğunu oluşturan sabit ve dar gelirlilerin fonladığı ortaya çıkıyor.
Bütçeye gelir getiren diğer kalem ise gelir ve servet vergilerini içeren dolaysız vergilerden sağlandı. Oranı da yüzde 34 oldu. Gelir ve servetin bu ülkede ne kadar gizlenebildiğini anlatmama gerek yoktur. O gizleme marifeti nedeniyle dolaylı vergilerin dolaysız vergilere oranı 3’te 1 olur her zaman.
Bütçede önemli kalem olan dolaylı vergilerin, dar ve sabit gelirliyi nasıl bunalttığını rakamlarla da anlatırsak daha kolay anlaşılır.
2024 yılı bütçesinde KDV’den elde edilen gelirin tutarı 2 trilyon 325 milyar lira. KDV’den elde edilen tutar, toplam vergi gelirlerinin yüzde 32’sini oluşturuyor. Bir de vergi tahsilatında önemli bir yeri olan stopaj var. O da neredeyse vergi tahsilatının yüzde 95’ini içermiş. Tabi bu stopajın büyük kısmının da ücretlilerden alındığını belirtmekte fayda var.
Sermaye kesiminden alınan gelir ve servet vergilerini de yazalım mı?
Buna göre 2024 yılında kurumlar vergisinden toplam 890,2 milyar lira elde edilmiş. Bu oran tüm vergi gelirlerinin yüzde 12’sini oluşturmuş. İlginç olan ise kurumlar vergisinde beyana dayanan kurumlar vergisinin tutarının 270 milyar lira olması. Kurumlar geçici vergisi ise 615 milyar lira olması. Kimse beyan etmiyor mu anlamadım?
Nitekim 2023 yılı ile kıyaslama da yapan Hazine Maliye Bakanlığı’nın verileri incelendiğinde de 2023 yılında kurumlar vergisinin beyana dayanan kısmı 193 milyar liraymış. Yani öyle aman aman kimsenin beyanda bulunduğu falan yok. 60 milyar lira artış görülüyor.
Ama bütçedeki bir başka gerçek ise vergi gelirlerindeki artışla dikkat çekiyor. Toplam vergi gelirleri 2024 yılında 2023 yılına göre yüzde 62.3 oranında artmış. 4,5 trilyon liradan 7.3 trilyon liraya çıkmış.
İşte bu artışın kalemlerine bakıldığında; hani hep zamlandığı için yıl boyunca milleti deli eden petrol ve doğalgazdan ürünlerinden alınan bir dolaylı vergi olan ÖTV yüzde 130 artmış. 2023 yılında 173 milyar lira olan tahsilat, 2024 yılında 400 milyar liraya dayanmış. Yine yüzde 123 oranında stopaj yoluyla alınan verginin arttığını, yüzde 107 oranında gelir geçici vergisi yoluyla olduğu görülüyor.
Sonra bir bakıyoruz, ‘paradan para kazanan’ bir kesimimiz olan bankacılık sektöründe kambiyo vergisi yüzde 159 artmış. 2023 yılında 132.7 milyar lira olan kambiyo vergisi 2024 yılında 343,5 milyar liraya çıkmış. ÖİV, Dijital Hizmetler, Konaklama, Gümrük, Damga vergilerinin tamamı da iki kat artmış. Bunlar da biliyorsunuz herkesin ortak olarak katıldığı dolaylı vergiler. Kimsenin kazancına göre değişmeyen vergiler. Kim fonlamış bunları dar ve sabit gelirliler.
