Ebru APALAK
Günümüzün öne çıkan mesleklerinden Yapay Zekâ (YZ) Mühendisliği, birçok akademik ve bilimsel yayında geleceğin meslekleri arasında gösteriliyor. YZ Mühendisliği Türkiye’deki üniversitelerde lisans programı olarak yeni açılan bölümler arasında. Söz konusu bölüm geleceğin meslekleri arasında o yüzden okuyanların işsiz kalmayacağı öne sürülüyor.
Yapay zeka mühendisliği Türkiye’de şu anda üçü devlet (Ankara, Hacettepe ve İstanbul Teknik), üçü vakıf (Bahçeşehir, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Ekonomi ve Teknoloji) olmak üzere altı üniversitede mevcut. Üç üniversiteden akademisyenler, mesleğin geleceğini baskentgazete.com.tr’ye değerlendirdi.
PROF. ESKİCİOĞLU: YZ MÜHENDİSLİĞİ, DAHA KAPSAMLI BİR ALAN
Bahçeşehir Üniversitesi (BAU) Mühendislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Raşit Eskicioğlu, YZ Mühendisliğinin diğer mühendislik disiplinleri gibi değerlendirilemeyeceğini düşünüyor. Prof. Eskicioğlu, mühendislik alanlarında birçok alt dal oluştuğunu dile getirerek, “YZ Mühendisliği’nin sadece mühendislik dalları ile değil, diğer dallarla da ilgili, daha kapsamlı bir mühendislik dalı olduğunu düşünüyorum.
Bu daldan mezun olanların da çalışmalarının sonlarına doğru alt dallara (örneğin; sağlık, bakım, mali konular) yoğunlaşacağı görüşündeyim” ifadelerini kullandı.
“YZ’NİN KULLANILMADIĞI BİR ALAN KALMAYACAK GİBİ”
Ankara Üniversitesi (AÜ) Mühendislik Fakültesi Yapay Zekâ ve Veri Mühendisliği Bölüm Başkanı Dr. Abdurrahim Toktaş, OpenAI’ın geliştirdiği YZ sohbet robotu ChatGPT’nin son sürümü GPT-4’ün YZ’ye ilgiyi arttırdığı ve ChatGPT ile YZ’nin popülerleştiği görüşünde. Dr. Toktaş, YZ’nin tıp alanında, otonom araçlar ve robotik uygulamalarda kullanımının başlangıç aşamasında olduğunu söyleyerek “Bunun ileride daha da artacağının aşikâr olduğunu söyledi. YZ’nin son birkaç yıldaki gelişiminin son 50 yıldaki gelişiminden daha fazla olduğunu belirten Toktaş, Türkiye’de YZ kullanımının arttığını kaydetti. Türkiye’de son yıllarda başta Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu’nun projeleri olmak üzere birçok projede YZ’nin kullanıldığına işaret etti. “YZ’nin kullanılmadığı bir alan, bir uygulama kalmayacak gibi” diyen Toktaş, bu durumun AÜ’de lisans programı 2022 yılında açılmasına rağmen programa ilgiyi arttırdığını dile getirdi.
Geçen hafta biten üniversite tercih döneminde bölümü tercih etmeyi düşünen öğrencilerin kendilerine “Biz bu bölümden mezun olduğumuzda iş bulabilecek miyiz?” diye sorduklarını aktaran Toktaş, geçen sene yirmi altı öğrenci alan YZ ve Veri Mühendisliği bölümünün 24 bin sıralamasında öğrenci aldığını ve bu sene kontenjanı çoğalttıklarını ifade etti. Toktaş, “Bu sene mesleki anlamda daha da ileri, daha da iyi bir noktaya geleceğimizi düşünüyorum” dedi.
Bilgisayar Mühendisliği ile temel dersler bakımından benzer olan YZ ve Veri Mühendisliği mezunlarının bilgisayar mühendisleriyle aynı işini yapabileceğine “Birçok açıdan keskin ayrımların olduğu bir bölüm değiliz” diyerek dikkat çekti. YZ mühendislerinin bilgisayar mühendislerinin başvurduğu iş ilânlarına başvurabileceklerini belirten Toktaş, “YZ Mühendisliği mezunu yazılım mühendisinin, bilgisayar mühendisinin yaptığı işi yapabilecek. ‘Bilgisayar Mühendisliği iş ilânına ben başvurabilir miyim?’ deniliyor. Kesinlikle başvurabilirler” diye konuştu.
“YZ UZMANI HER ALANDA İŞ BULABİLİR”
YZ Mühendisliği, OSTİM Teknik Üniversitesi’nde de AÜ’de olduğu gibi 2022’de açıldı. Bölüm Başkanı Dr. Murat Şimşek, üniversitede bölümün yeni olmasına karşın öğrencilerinin kendi YZ modellerini geliştirdiklerini bildirdi. Birinci sınıf öğrencilerinin “Pitching Day” adlı bir yarışmaya katılarak birinci olduklarını söyledi.
Geçen sene kırk kontenjan ayrılan bölümün diğer bölümlerden daha yüksek puanla öğrenci almasına rağmen dolduğunu belirten Dr. Şimşek, “Halk olarak yapay zekâya ilgimiz çok fazla” dedi. Günümüzde Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa’da yapılan araştırmalarda YZ Mühendisliği’nin dünyada en fazla aranan ve en yüksek maaş baremine sahip meslek olduğuna dikkat çeken Şimşek, YZ Mühendisliği mezunlarının veri bilimci olarak isimlendirildiklerini söyledi. Medyada ChatGPT, DALL-E gibi YZ uygulamalarının ve YZ tabanlı çözümlerin “popüler ve güzel bir şekilde lanse edildiğine” dikkat çeken Şimşek, bunların halkın ilgisini YZ’ye yönelttiğini kaydetti. “Bir şeyi yaptığınız bir yazılımla çözmek, bir şeyi oluşturduğunuz bir modelle bir robota yaptırmak, insan faktörünü aradan çıkarıp oturduğunuz yerde sizin adınıza çalışacak sistemler oluşturmak. Bunlar insanların hoşuna gidiyor tabii. Bununla ilgili yapılan filmler, haberler, söyleşiler, toplantılar, görseller bunlar da çok etkili. Geleceğin mesleği olarak görülmesi her alanda bir ağırlığının ve bir geçerliliğinin olması ve sektörün çok geniş olması. Bugün moda tasarımından tutun da savunma sanayine kadar her alanda YZ kullanabilirsiniz. Yani ‘Ben YZ çalışıyorum. Sadece tarım alanında kullanırım’ diye bir sınırlama yok. Her alana girebilirsiniz.
Makinenin olmadığı veya makineyle ulaşılamayan yerde mekanik işleri yapacak insanlara ihtiyaç olmadığı gerçeği varken YZ’de öyle bir kısıtlama yok. Her yerde YZ çalışabilir, bir meyve suyu fabrikasında da çalışabilir, bir moda şirketinin içerisinde de çalışabilir, bir endüstri firmasının içerisinde de çalışabilir. YZ uzmanı her alanda görev alabilir, iş bulabilir.”
Bugüne dek hiç mezun vermedikleri hâlde şirketlerden “Hocam, YZ Mühendisliği kadromuza öğrencilerinizden bize gönderebilir misiniz? Burada çalışacak öğrencileri bize yönlendirebilir misiniz?” diye e-mail aldığını açıkladı. Şimşek, “Bunlar ikinci sınıf öğrencisi ama şimdiden iş teklifleri geliyor” diyerek mesleğin geleceğine işaret etti. Şirketlerin YZ Mühendisliği’nin, Bilgisayar Mühendisliği, Elektrik-Elektronik Mühendisliği gibi “geniş alanlı bir mühendislik” olmadığının farkında olduklarını kaydeden Şimşek, şu ifadeleri kullandı: “Niş bir alana odaklanmış mühendislik, yani Bilgisayar Mühendisliğine gidebilirsiniz. Bilgisayar Mühendisliğinde Web Location çalışmak istersiniz, orayı sevmezsiniz, siber güvenliğe yönelebilirsiniz, size bir esneklik sağlıyor. Ama YZ’de artık kararınızı vermişsiniz: ‘Ben YZ çalışacağım.’ Bunun kararını verebilecek nitelikte bir insan gelmiş.”
Bölüm öğrencilerinin temel mühendislik eğitiminin yanında YZ’nin ihtiyacı olan tüm teorik dersleri ve uygulama derslerini almalarıyla alanlarında uzmanlaştıklarını dile getirdi. Diğer mühendislik disiplini mezunlarının YZ alanında çalışabileceğini ancak alanla ilgili tecrübeleri olmadığı için yüksek lisans yapmalarının gerekeceğine değindi. YZ Mühendisliği mezunlarının deneyimli olduklarını vurgulayan Şimşek, “Sektörün istediği kabiliyetlerle donatılmış olduklarından dolayı işsiz kalmaları çok düşük bir ihtimal oluyor” dedi.
AKADEMİSYENLER YZ MÜHENDİSİ OKUYACAK ADAYLARA NE ÖNERİYOR?
BAU’da üç yıl önce açılan ve bugüne kadar 148 öğrenci alan YZ Mühendisliği, ilk mezunlarını 2025-2026 döneminde verecek. Prof. Eskicioğlu, hem öğrencilerine hem de bölümü tercih eden kişilere düzenli çalışma, akıllı düşünme gibi konularda kendilerini eğitmelerini önerdi. Sormaktan ve öğrenmekten korkmamalarını tavsiye eden Eskicioğlu, böylece Türkiye ve dünyaya örnek mühendisler olacaklarını dile getirdi. Eskicioğlu, öğrencilere önerilerini şöyle sıraladı: “Sürekli bilimsel düşünmelerini öneriyorum. Bunları yaparken de aldıkları eğitimi hangi alt dallarda kullanabileceklerini de düşünmelerinin ve bu alt dallarda da bilgi edinmelerinin çok yararlı olacağını düşünüyorum.”
Öğrencilerinin YZ alanında çalışmayı planladıklarını söyleyen Toktaş, robotik ve yazılım alanlarında YZ’nin uygulamasını çalışmak istediklerini kayda geçirdi. “YZ çalışılabilecek, YZ’nin bulunduğu her alanda çalışmayı hedefliyorlar. Bölümü araştırıp tercih ettikleri için bu alana özel ilgileri var. İlgileri olduğu için bu alanda uzmanlaşıp bir şeyler yapmak istiyorlar. Savunma sanayi alanından tutun haberleşmeye kadar, haberleşmeden tutun tıp alanına kadar uygulamalarda çalışmak istiyorlar” şeklinde konuştu. İyi bir müfredat hazırladıklarını kaydeden Toktaş, önemli olanın öğrencilerin bunu özümsemesi ve bol bol pratik yapmaları olduğunun altını çizdi.
Toktaş, bölümü tercih eden öğrencilere şu önerileri verdi: “Dersi özümsemeniz, içselleştirmeniz için mutlaka ve mutlaka onu tatbik etmeniz gerekiyor… Yani bir kodu ekranda görmek, tahtada görmek size bir şey kazandırmıyor. Sadece verilen derslerle yetinmeyip, bir hocanın derste gösterdiği örneklerle kalmayıp kendi bilgisayarlarında daha fazla örnek yapıp pratiklik kazanmaları gerekiyor… Ne kadar örnek, ne kadar uygulama, ne kadar küçük çaplı projeler yapılırsa öğrenme o nispette oluyor… Sektörde istenilen şey; ne kadar çok uygulama, ne kadar çok proje yaptığınız. İşe almadan önce küçük çaplı ödev ve projeler veriliyor…”
Bölüme yerleşecek öğrencilere matematik ve istatistik ağırlıklı dersleri içerdiğini anımsatan Şimşek, buna hazırlıklı gelmeleri gerektiğini söyledi. Şimşek, “Çok fazla aranan, popüler bir meslek ancak ve ancak okuması ve bunu idame ettirmesi gerçekten büyük sorumluluk ve büyük bir özveri isteyen bir bölüm…Sürekli yani yoğun bir şekilde tek bir alana odaklanmış olmaları gerekiyor. Bu alanla ilgili zevk almaları, bu alanla ilgili uğraşlarının olması, bu alana karşı ilgilerinin olması gerekiyor” ifadelerini kullandı. Öğrencilere bölümü bilinçli olarak seçmelerini öneren Şimşek, programlama dilleri ve YZ ile ilgili meraklarının olması gerektiğini vurguladı.