Muhammed Ali YAHŞİ
Türkiye İstatistik Kurumu’nun Temmuz 2023 verilerine göre yıllık yüzde 47,83 artan ve vatandaşın alım gücünü düşüren enflasyon, kıyafetlere zam olarak yansıdı. Üst üste gelen zamlarla birlikte kot pantolonlar 400 lira, tişörtler ise 150 liradan başlayan fiyatlarla satılıyor. Yüksek fiyatlı kıyafetleri alamayan vatandaş ise çareyi eski kıyafetlerine tadilat yaptırıp yeniden kullanmakta buluyor. Erkekler en çok pantolon ve gömlek, kadınlar ise elbise ve eteklerini tadilata getiriyor. Pantolon ve gömlek daraltma ücreti 50 liradan,elbise ve etek boyu kısaltma ise 80 liradan başlıyor. Ceket tadilatları ise 200 liradan başlarken astar değişimi 450 lirayı buluyor.
ESKİDEN KIYAFET DİKERDİK ŞİMDİ TADİLAT YAPIYORUZ
Batıkent Özmen Çarşısı’nda terzilik yapan usta Rasim Korkmaz, eskiden terzilikte tadilat diye bir hizmetin olmadığını, terzi ustalarının tadilat için kıyafet getiren müşterilere kızdığına dikkat çekti.
Hayat pahalılığı yüzünden vatandaşların eski kıyafetlerini tadilat yaptırmaya getirdiğini söyleyen Korkmaz, “Dükkanımdaki bir çok kıyafet daha önceden kullanılmış ve tadilat yaptırmak için getirilmiş kıyafetler yani yeni alınmış kıyafet yok. Örneğin bir müşterim, oğlunun kendisine verdiği pantolonu tadilat yaptırmak için getirdi. Boyu uzun gelmiş, kısalttık verdik. Günümüzde insanlar yeni kıyafet almak yerine eskisini tadilat yaptırarak kullanmaya devam ediyor. Bu yüzden de eski ürün tadilatı yeni ürün tadilatının önüne geçiyor. Toplumda gelir düzeyi yüksek olan kesimin azaldığını düşünüyorum. Çünkü eskiden az çok herkes bir şeyler alabiliyordu şimdi ben de soframdaki bir çok şeyin ismini unuttum’’ ifadelerini kullandı. Günümüzde el emeğinin değerinin bilinmediğinden yakınan Korkmaz, ‘‘Yaptığımız iş el emeği göz nuru ama gelen müşteri yeri geliyor emeğimizi kesiyor. Verdiğimiz emeğe karşılık istediğimiz ücret büyük bir ücret değil ancak emeğimizin değeri bilinmiyor. Eskiyi tadilat yapmak yeniyi yapmaktan çok daha zor.’’ dedi.
HAYATIMDA TADİLATA TİŞÖRT GETİRMEDİM!
Tişört ve pantolonunu tadilata getiren bir müşteri ‘‘Hayatımda tadilata tişört getirdiğimi hatırlamam, eskiden atar geçerdim, şimdi tadilat yaptırıyorum. Pantolonum yırtılınca atar yenisini alırdım şimdi yırtık pantolonu tamir ettiriyoruz. Asgari ücretle çalışıyorum 1500 liraya nasıl yeni pantolon alayım?’’ dedi.
Elbisesini tadilata getiren diğer bir müşteri ise ‘Neden tadilat yaptırıyorsunuz ?’ sorusuna ‘Yenisi kaç para sen biliyor musun?’ diyerek yanıt verdi.
TADİLAT ARTIŞI GİDERLERİ KARŞILAMIYOR
Terzilerin iş yükü artmış olmasına rağmen artan enflasyon; kira, yakıt, elektirk gibi kalemler giderlerini karşılamıyor. Batıkent Dostluk Çarşısı’nda terzilik yapan Aydın Ertürk, tadilata gelen ürün sayısının arttığını ancak bu artışın da dükkan giderlerini karşılamadığını ifade etti. Ertürk, ‘‘Tadilatta artış olsa da kazancımız bize yetmiyor, her şeye zam geldi bizim de giderlerimiz arttı. 200 Lira gelen elektrik faturası 500 lira gelmeye başlayınca ütünün kazanını bir ayda en fazla 18 gün çalıştırabiliyorum. O günlerde de kazan 4 ya da 5 saat çalışıyor’’ dedi. Tadilat ücreti konusunda müşterilerin tek taraflı düşündüğünü belirten Ertürk, ‘‘Vatandaş pantolon paçası yaptırmak için fiyat soruyor. 40 lira deyince, pahalı geliyor. ‘Vuracağın bir dikiş, kaç metre ip gidiyor?’ diye soruyor. İpi düşünüyor, sadece müşteri, benim ustalığımı, dükkanın elektriğini, kirasını, vergisini, çalışanın sigorta primini düşünmüyor’’ dedi.
Kullanılan malzemelere gelen zamlara da değinen Ertürk, ‘‘Pandemi öncesi 7 lira olan bir makara ip şimdi 30 lira oldu. Makine iğnesinin bir paketi 3,5 liraydı, şimdi 30.’’diyerek fiyatlardan yakınıyor. Bayram döneminde yeni kıyafet tadilatının arttığını ancak bayram sonrasında kullanılmış ürün tadilatının yeniden artış gösterdiğini dile getiren Ertürk, ‘‘Eski kıyafetleri getirip tadilat yaptırıyor, çünkü insanlar yenisini alamıyor. Yeniyi alabilecek bir alım gücü yok. Pandemi öncesi bir pantolon ortalama 100 liraydı şimdi en ucuzu 300 lira onda da eski kalite yok’’ diyerek sözlerini noktaladı.
