Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Abdulkadir Uraloğlu, TBMM Plan ve Bütçe Komisyonunda, Bakanlığı ve ilgili kurumlarının 2025 yılı bütçesinin sunumunu yaptı.
Bakanlık olarak temel faaliyet alanlarının insan, yük ve veri hareketliliğini sağlamak olduğunu anlatan Uraloğlu, "Türkiye Yüzyılı'nda, insan ve çevre odaklı, akıllı ve güvenli entegre ulaşım sistemleriyle dünyada öncü olmak için çalışıyoruz. 2053 net sıfır emisyon hedefimiz kapsamında, kara yolu taşımacılığındaki yıllık yük payını azaltarak demir yolu taşımacılığını artırıyor, yatırımlarımızla çevresel ve ekonomik sürdürülebilirliğe katkı sağlıyoruz. Kurumsal karbon ayak izi hesabını yapan ilk Bakanlık olarak sadece Marmaray projemizde 62 milyon ton karbon emisyonu azaltımı sağladık." diye konuştu.
Abdulkadir Uraloğlu, projelerden sağlanacak emisyon azaltımlarının, karbon borsalarında krediye dönüştürüleceklerini de bildirdi.
Türkiye'nin, Asya, Avrupa ve Afrika kıtalarını birleştiren stratejik bir konumda bulunduğuna işaret eden Uraloğlu, "4 saatlik uçuş mesafesiyle 1,5 milyar insanın yaşadığı ve toplam 51,2 trilyon dolar gayrisafi milli hasılaya sahip 67 ülkenin merkezindeyiz. Avrasya lojistiğinin merkezinde yer alan ülkemiz, Yeni İpek Yolu olarak adlandırılan Orta Koridor ile Çin'i Avrupa'ya bağlarken, planladığımız Uluslararası Kalkınma Yolu Koridoruyla da küresel rekabet gücümüzü sağlamlaştırıyoruz." değerlendirmesinde bulundu.
Uraloğlu, Orta Koridor üzerinden Bakü-Tiflis-Kars Demir Yolu ile Çin'den ülkeye ulaşan yükleri Marmaray ile Avrupa'ya taşıdıklarını dile getirerek, Zengezur Yolu'nun, Bakü Limanı'nı doğrudan Türkiye'ye bağlayacağını söyledi.
Çin, Doğu Asya ve Hindistan'dan gelen yükleri Basra Körfezi üzerinden Avrupa'ya taşıyacak Kalkınma Yolu Projesi'nde uluslararası işbirliği çalışmalarına devam ettiklerini anlatan Uraloğlu, şunları kaydetti:
"Kalkınma Yolu kapsamında ülkemizden geçen 2 bin 94 kilometre demir yolu bağlantısı için 727 kilometre yeni hat, 1923 kilometre kara yolu koridoru içinse 331 kilometre yeni otoyol yapmayı planladık. AK Parti iktidarında gerçekleştirdiğimiz yatırımlarımızın günümüzdeki değeri 280,6 milyar dolara ulaştı. Demir yolu yatırımlarının proje büyüklüğünü 2013'te yüzde 33'ten, 2023'te yüzde 53'e ve bu yıl da yüzde 55'e çıkardık. Yatırım portföyümüzdeki 2 bin 667 projeye 2 trilyon 295 milyar lira yatırım gerçekleştireceğiz. 2024'te, Bakanlığımızın tüm sektörleri için 351 milyar 379 milyon lira yatırım ödeneği tahsis edildi. 2024'te 28 ilimizde toplam yatırım tutarı 112 milyar lira olan 50 projeyi tamamlayarak vatandaşımızın hizmetine sunduk. 2025 yılı yatırım teklifimizi geçtiğimiz yıla oranla yüzde 26,9 artışla 482 milyar lira olarak teklif ettik."
"Hızlı trenlerle bugüne kadar 92 milyon yolcu taşındı"
Bakan Uraloğlu, hayata geçirdikleri yatırımların doğrudan ve dolaylı olarak ülkenin kalkınmasına katkı sağladığını vurguladı.
Hayata geçirdikleri demir yolu yatırımlarına değinen Uraloğlu, "Ülkemize kazandırdığımız hızlı trenlerle bugüne kadar 92 milyon yolcu taşındı. 13 bin 919 kilometreye ulaştırdığımız demir yolu hat uzunluğunu, 2028'de 17 bin 287 kilometreye, 2053'te ise 28 bin 590 kilometreye çıkarmayı hedefliyoruz. 2009'da dünyada hızlı tren işletmeciliğine geçen 8. ülke olarak, Ankara-Eskişehir-İstanbul, Ankara-Konya-Karaman, Ankara-Sivas hatlarımızla 11 ilimizi doğrudan hızlı trenle buluşturduk." ifadesini kullandı.
Kent içi raylı sistemlerinde ise Marmaray sayesinde iki kıtayı deniz altından demir yoluyla birleştirdiklerini anımsatan Uraloğlu, bugüne kadar Marmaray'ı 1,2 milyar yolcunun kullandığını; bu rakamın dünya nüfusunun 6'da biri olduğunu aktardı.
Başkentray'ın günde 65 bin, İzban'ın 230 bin ve Gaziray'ın 7 bin yolcuya hizmet verdiğini anlatan Uraloğlu, "İstanbul'umuzda geçtiğimiz yıllarda hizmete aldığımız kent içi raylı sistemlerden, Pendik-Sabiha Gökçen Havalimanı Metrosu ile yaklaşık 41 milyon, İstanbul Havalimanı-Gayrettepe Metro Hattı ile 13 milyon, Başakşehir-Çam ve Sakura Hastanesi-Kayaşehir Metro Hattı ile 7 milyon yolcuya hizmet verilmiştir. Şubat 2024'te hizmete aldığımız Bakırköy-Bahçelievler-Kirazli Metrosu ile bugüne kadar 14 milyon yolcu taşıdık. Sirkeci-Kazlıçeşme hattı ile İstanbul'da tarihi yarımadayı modern raylı sistemlerle çevreci yaklaşımla buluşturduk. İstanbul Havalimanı'na ikinci bir metro hattı ile kuzey güney aksında erişimi sağladık." bilgisini paylaştı.
Uraloğlu, diğer şehirlerde de kent içi raylı sistemleri yaygınlaştırdıklarını belirterek, Ankara'da AKM-Gar-Kızılay ile Keçiören metrolarının Kızılay'a kesintisiz bağlantısını sağladıklarını dile getirdi. Kocaeli'de şehir hastanesini tramvay hattıyla buluşturduklarını ifade eden Uraloğlu, sözlerini şöyle sürdürdü:
"Yerli ve milli araçlarımızı kullandığımız Kayseri-Anafartalar tramvay hattımızla bugüne kadar 5,5 milyon yolcuya ulaşım imkanı sağladık. 2024'te kısmi hizmete aldığımız Bursa Emek-Yüksek Hızlı Tren-Şehir Hastanesi Metrosu'nu 2026'da tamamlayacağız. Lojistik sektöründe demir yolu kullanımını arttırmak için 439 kilometre olan iltisak hatlarımızın uzunluğunu 2028'e kadar 608 kilometreye çıkaracağız. 12 lojistik merkezi sayımızı 25'e çıkaracağız. 2028'e kadar mevcutta devam eden 3 bin 92 kilometre hızlı tren hattımızı tamamlayacağız. Ankara-İzmir hızlı demir yolu hattı sayesinde 824 kilometre olan hat uzunluğu 505 kilometreye; 14 saatlik seyahat süresi yaklaşık 3,5 saate inecek. 312 kilometre uzunluğundaki Mersin-Adana-Osmaniye ve Gaziantep hızlı tren hattıyla 6,5 saat olan seyahat süresi 2 saat 15 dakika olacak. Bandırma-Osmaneli Hızlı Tren hattında ise Bursa-Osmaneli kesimi 2025'in sonunda, Bandırma-Bursa arası ise 2028'de hizmete girecek. 229 kilometrelik Halkalı-Kapıkule Hızlı Tren Hattı ile yolcu seyahat süresi 4 saatten 1,5 saate, yük taşıma süresi ise 6,5 saatten 3,5 saate düşecek. Mevcut hat kapasitesi 4 kat artacak. Ankara-Sivas hızlı demir yoluyla entegre Yerköy-Kayseri Hızlı Tren Hattı Ankara-Kayseri arasında 7 saat 47 dakika olan ulaşım süresi 2 saate inecek. Konya-Karaman hızlı tren projesinin devamı olan 135 kilometrelik Karaman-Ulukışla hızlı tren projesi devam ediyor."
"Filyos Limanı ile Endüstri Sanayi Bölgesi İltisak Hat bağlantı yapım hazırlıkları sürüyor"
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Uraloğlu, demir yolu yatırımlarına ilişkin de "Demir yolu sektöründe devam eden diğer önemli projelerimizden Zengezur Yolu bağlantısını sağlayacak 224 kilometrelik ülkemiz kesimi olan Kars-Iğdır-Aralık- Dilucu Demiryolu Hattı ve Dörtyol-Hassa Otoyol ve Demiryolu Bağlantısı projelerinin yapımına başlıyoruz." dedi.
Demir yollarının yaygınlaştırılması ve geliştirilmesi hedefiyle yeni demir yolu projelerini de planlamaya devam ettiklerine dikkati çeken Uraloğlu, "Ankara-İstanbul Süper Hızlı Tren Projesi 344 kilometre uzunluğunda olup, saatte 350 kilometre hıza ulaşacak trenlerimizle seyahat süresini 80 dakikaya indireceğiz. Kuzey Marmara Hızlı Tren Hattı ile Asya ve Avrupa arasında yüksek kapasiteli yolcu ve yük taşımacılığı sağlanacak. Sabiha Gökçen ve İstanbul Havalimanları birbirine bağlanarak iki önemli ulaşım merkezi arasında bağlantı güçlenecektir." diye konuştu.
Samsun-Sarp Hızlı Tren Hattı için de proje çalışmalara başladıklarının altını çizen Uraloğlu, Divriği-Kars-Hudut Demiryolu Hattı Rehabilitasyonu ile hattın tamamen modernize edileceğini söyledi.
Uraloğlu, Aksaray-Ulukışla-Yenice Hızlı Tren Hattı ile kuzey-güney koridorunda yolcu ve yük talebinin karşılanacağını belirterek, "Ankara'yı Karadeniz'e hızlı trenle bağlayacak Kırıkkale-Çorum-Samsun Hızlı Tren Hattı'nda, Kırıkkale (Delice)-Çorum kısmının yapımına yakında başlıyoruz. Kalkınma yolunun bir parçası olan 136 kilometrelik Gaziantep-Şanlıurfa Hızlı Treni, 180 kilometrelik Şanlıurfa-Mardin Hızlı Treni ve devamında 185 kilometrelik Mardin-Nusaybin-Cizre-Ovaköy arasında yeni demir yolunun etüt ve yapım işlerini planladık." sözlerini sarf etti.
Malatya'yı hızlı tren ağına bağlamak için 224 kilometrelik Sivas-Çetinkaya-Malatya hattının planlandığına işaret eden Uraloğlu, Karadeniz doğal gazı rezerv alanına hizmet edecek Filyos Limanı ile Filyos Endüstri Sanayi Bölgesi İltisak Hattı bağlantısı için yapım işi hazırlıklarının sürdüğünü bildirdi.
Bakan Uraloğlu, lojistik sektöründe demir yolu kullanımını artırma hedefiyle Çukurova Bölgesi'ndeki liman, sanayi ve serbest bölgelerin iltisak hattı bağlantılarını planladıklarını dile getirerek, demir yolu sektöründe tüm raylı sistem araçlarının milli ve yerli imkanlarla tasarımı ve üretiminin gerçekleştirilmesine öncelik verdiklerini kaydetti.
"Şehir içi raylı sistem hattının 434 kilometresi Bakanlığımızca yapıldı"
TÜRASAŞ araç üretim tesislerini ihtiyaçlar doğrultusunda modernize ederek kapasitesini artırdıklarını vurgulayan Uraloğlu, şöyle devam etti:
"Demir yolu yatırımlarımız kapsamında kent içi raylı sistem projelerini de hayata geçiriyoruz. Ülke genelindeki 1015 kilometrelik şehir içi raylı sistem hattının 434 kilometresi Bakanlığımız tarafından yapıldı. Bakanlığımız tarafından yaklaşık 91 kilometrelik hat yapımı devam ederken, 383 kilometrelik hat ise planlama aşamasındadır. Halkalı-Başakşehir-Arnavutköy-İstanbul Havalimanı Metrosu 2. Etabını 2025 yılı içerisinde hizmete açacağız. Altunizade-Çamlıca-Bosna Bulvarı Metrosu, Kocaeli Gebze Sahil-Darıca OSB Metrosu, Başkentray'ın devamı niteliğindeki Sincan OSB-Yenikent-Kazan Soda Demiryolu'nu, Konyaray'ı 2026 yılı içinde, Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Kuzey Hafif Raylı Sistem Hattını ise 2028'in sonunda tamamlayarak hizmete almayı planlıyoruz."
"Bölünmüş yollar ülke yol ağının yüzde 43'ünü oluşturuyor"
Bölünmüş yolların ülke yol ağının yüzde 43'ünü oluşturduğunu, yol ağında hareket eden trafiğin ise yüzde 83'üne hizmet verdiğini anlatan Uraloğlu, "Son 22 yılda hayata geçirdiğimiz 479 kilometre köprü ve viyadükle toplam uzunluğu 790 kilometreye, 717 kilometre tünel yapımı ile de toplam uzunluğu 767 kilometreye çıkardık. Ülkemizde taşıt sahipliğindeki artış nedeniyle hareketliliğin artması, kara yollarındaki taşıt kullanımını yüzde 195 arttırmıştır. Trafik güvenliğinde çok önemli bir gelişme sağladık. 100 milyon taşıt-kilometre başına hayatını kaybeden kişi sayısında yüzde 77'lik bir azalma oldu." diye konuştu.
Uraloğlu, her iki araçtan birinin 2035'te elektrikli olması, paylaşımlı seyahat oranının yüzde 14'e, internet erişimli bağlantılı araçların oranının ise yüzde 68'e ulaşmasını beklediklerini vurgulayarak, bu alanda yaptıkları çalışmalar hakkında bilgi verdi.
Bölünmüş yol ağını 2028'de 31 bin 250 kilometreye çıkarmayı hedeflediklerini dile getiren Uraloğlu, "Sayın Cumhurbaşkanımızın 'Yol Medeniyettir' vizyonuyla, büyük kara yolu projelerimizle ülkemizi yarınlara taşıyoruz." ifadesini kullandı.
"Sarıyer-Kilyos Tüneli ile Sarıyer'e ulaşım süresi 35 dakikadan 5 dakikaya düşecek"
Bakan Uraloğlu, Kuzey Marmara Otoyolu'nun bir parçası olan 45 kilometrelik Nakkaş-Başakşehir Projesi'nin 2026 yılı içerisinde tamamlanmasını hedeflediklerine dikkati çekerek, şunları kaydetti:
"Sarıyer-Kilyos Tüneli ile Sarıyer'e ulaşım süresi 35 dakikadan 5 dakikaya düşecek. Mersin-Antalya arasındaki 440 kilometrelik Akdeniz Sahil Yolu'nun 404 kilometresi tamamlandı. Çalışmalarımıza devam ediyoruz. Ankara-Kırıkkale-Delice Otoyolu ve Antalya-Alanya Otoyolu projelerimizin yapım çalışmalarına başladık. Otoyol ağımızı genişleterek, ülkemizin ulaşım altyapısını daha güvenli, hızlı ve konforlu hale getiriyoruz. Kuzey Marmara Otoyolunu Ankara'ya bağlayacak önemli bir proje olan Orta Anadolu Otoyolunu, planlarımıza dahil ettik."
"Hava yolu yolcu trafiği sıralamasında Avrupa'da 3'üncü, dünyada 7'nci sıraya yükseldik"
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Uraloğlu, hava yolu ulaşımının, mesafeleri kısaltmanın ötesinde, ülkenin sosyal ve ekonomik refahına katkı sağlamakta stratejik öneme sahip olduğunu ifade ederek, Türkiye'nin toplam yolcu trafiği sıralamasında Avrupa'da, 2019'da 5'inci sıradan 2023'de 3'üncü sıraya, dünyada ise 10'uncu sıradan 7'nci sıraya yükseldiğini söyledi.
İstanbul, Sabiha Gökçen, Antalya, Esenboğa, Adnan Menderes ve Dalaman havalimanlarının, Avrupa ve dünya sıralamalarında elde ettikleri başarılarla ülkenin havacılık altyapısındaki güçlü konumunu pekiştirdiğini aktaran Uraloğlu, "2003'te 26 olan iç hat uçuş noktası sayımızı, 2024'te 58'e çıkardık ve 2025'te yurt içi uçuş frekans sayımızı yüzde 10 artırıyoruz. Böylece sizden gelen talepleri karşılamaya gayret ediyoruz. Aynı dönemde, 50 ülkede 60 noktaya uçarken, uçuş ağımızı 287 yeni nokta ekleyerek 131 ülkede 347 noktaya ulaştırdık." bilgisini paylaştı.
Uraloğlu, hava yollarında dünyanın önde gelen transit merkezlerinden biri haline gelen ülkede, 22 yılın sonunda Hava Ulaştırma Anlaşması yapılan ülke sayısının 81'den 175'e çıkarıldığını ifade etti.
Kritik sistemlerde dışa bağımlılığı azaltan Yerli ve Milli Hava Trafik Görüntüleme yazılımı İRADE'yi, Çukurova ve Atatürk havalimanlarında kullanmaya başladıklarını anlatan Uraloğlu, "14 hava kampüsümüzle VTOL ve sabit kanatlı hava araçlarının kullanımına uygun vertiport alanları oluşturduk. İHA sayısı 79 bine, İHA Pilot Lisansı sahipliği ise 1 milyon 600 bine ulaştı. İHA'ların güvenli ve emniyetli yönetimi için İHA Takip ve Trafik Yönetimi Sistemi Projesi'ni başlattık." sözlerini sarf etti.
Sektöre ilişkin çalışmalar ve tamamlanan projeler hakkında bilgi veren Uraloğlu, 2025'te yıllık 2,5 milyon yolcu kapasitesine sahip Malatya Havalimanı Yeni Terminal Binası'nı tamamlamayı hedeflediklerini bildirdi.
Hatay Havalimanı'nın PAT Sahaları Onarımı ve Gelişimi Projesi'ni hayata geçireceklerini kaydeden Uraloğlu, Kapadokya Havalimanı Terminal Binası'nı yenileyerek 10 bin 650 metrekarelik yeni terminal binası, Siirt Havalimanı için ise yaklaşık 3 bin 400 metrekare büyüklüğünde yeni terminal binası yapacaklarını aktardı. Uraloğlu, Yozgat ile Bayburt-Gümüşhane havalimanlarını 2026'da hizmete alacaklarını, Trabzon Yeni Havalimanı projesinin birinci etap çalışmalarının da hızla ilerlediğini anlattı.
"Denizcilikte amacımız, dünyada ilk 10'a girmektir"
Bakan Uraloğlu, Türkiye'nin, denizcilik sektöründe büyüyen altyapısı ve stratejik yatırımlarıyla önemli merkez haline geldiğine dikkati çekerek, 38 ülkeyle gemi insanı tanıma anlaşmasına sahip Türkiye'de, 141 bin gemi insanı ve 1 milyonu aşkın amatör denizcinin bulunduğu vurguladı.
Türk Sahipli Deniz Ticaret Filosunun 2 bin 107 gemi ve 52,7 milyon dedveyt ton kapasitesiyle dünyada 11'inci sıraya yükseldiğini belirten Uraloğlu, şunları kaydetti:
"Amacımız, ilk 10'a girmektir ve bu doğrultuda hızla ilerliyoruz. Dünyanın en iyi 100 konteyner limanı arasında ülkemizden 4 limanımız yer aldı. 1936 Montrö Türk Boğazlar Sözleşmesi'ndeki 'Altın Frank' birimi üzerinden yapılan son 3 yıldaki güncellemelerle, boğaz geçişlerinden elde edilen yıllık gelir 38 milyon dolardan 212 milyon dolara çıkarıldı. Gemi inşası yaşam döngüsünün tüm aşamalarını ülkemizde hayata geçiriyor; tasarım, üretim, operasyon, bakım ve geri dönüşüm süreçlerini modern teknolojilerle gerçekleştiriyoruz. Bunu yapabilen az sayıda ülkeden biriyiz. Mavi Vatan'daki hak ve menfaatlerimiz için KKTC'deki Doğu Akdeniz Gemi Trafik Hizmetleri Projemizi, HAVELSAN işbirliğiyle yürütmekteyiz. Mavi Ekonomi ve Deniz Saha Planlaması ile denizlerimizdeki güneş, rüzgar enerjisi, yer altı kaynakları ve balıkçılık faaliyetlerinden maksimum faydayı sağlamayı hedefliyoruz."
Uraloğlu, Demre Yat Limanı altyapı çalışmalarını tamamladıklarını, üstyapı çalışmalarının ardından 2026'da hizmete almayı planladıklarını aktararak, 150 yat kapasiteli Aydıncık Yat Limanı'nın altyapı çalışmalarını 2025'te tamamlamayı hedeflediklerini ifade etti.
"Yerli ve Milli 5G Haberleşme Projesi ile dışa bağımlılığı ortadan kaldıracağız"
Küreselleşen dünyada ülkelerin rekabet edebilmesi için sağlam iletişim altyapısına sahip olmalarının kaçınılmaz olduğuna işaret eden Uraloğlu, Türkiye'nin e-devlet uygulamalarında, 37 ülke arasında 83 puanla 10'uncu sırada yer alarak, 76 olan AB ortalamasını geride bıraktığını belirtti.
Uraloğlu, Uçtan Uca Yerli ve Milli 5G Haberleşme Şebekesi Projesi ile haberleşme altyapısındaki dışa bağımlılığı ortadan kaldırmayı amaçladıklarını vurgulayarak, "11 ildeki 34 lokasyonda 5G şebekesi kuruluyor, izinler kapsamında testler gerçekleştiriliyor. Bu adımla yerli ve milli teknolojilerle güçlü iletişim altyapısı oluşturmayı hedefliyoruz. Ülkemizde sosyal medya kullanıcı sayısı 75 milyon olup bu da dünya genelindeki kullanıcı sayısının yüzde 1,4'üne karşılık gelmektedir. Ayrıca, ülkemizde internette geçen süre günlük 7 saatle dünya ortalamasının yüzde 8 üzerindedir." ifadesini kullandı.
Türkiye'deki uydu çalışmaları hakkında da bilgi veren Uraloğlu, Türksat 1A ile başlayan uzay yolculuğunda, Türksat 6A ile büyük adım atarak haberleşme kabiliyetini önemli ölçüde geliştirdiklerini söyledi.
Yüzde 81 yerli imkanlarla üretilen Türksat 6A'nın temmuzda uzaya fırlatılmasıyla Türkiye'nin uydu üretebilen 11 ülkeden biri olduğuna dikkati çeken Uraloğlu, "Türksat 6A, yıl sonuna kadar hizmete girecek ve uydularımızın kapsama alanı 3,5 milyardan 5 milyar nüfusa ulaşacak." dedi.
PTT ile iletişimden e-ticarete kadar birçok alanda ülkenin her köşesine hizmet sunduklarını anlatan Uraloğlu, "Türkiye Kart, tek kartla toplu taşıma, para transferi ve alışveriş imkanı sunmayı hedefliyor. Şu anda 5 şehrimizde aktif olan kartın, 18 ilimizde kullanılması için çalışmaları sürdürüyoruz." diye konuştu.
Ulaştırma ve Altyapı Bakanı Uraloğlu, ulaştırma ve haberleşme alanındaki yatırımlarla ülkeyi küresel lojistik ve iletişim merkezi haline getirdiklerini ifade ederek, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın liderliğinde Türkiye Yüzyılı hedefleri doğrultusunda çalışmaya devam edeceklerini vurguladı.
