Zehra ŞAHİNDOKUYUCU
Veteriner Hekim Prof. Dr. Nilüfer Aytuğ, kedilerde parazit mücadelesi konusunda merak edilenleri anlatarak, parazitlerin neden olduğu hastalıkları ve korunma yöntemlerine ilişkin bilgiler verdi. Başkent’e konuşan Aytuğ, “Kedilerde parazitlerle mücadele hem kediler için hem insanlar için büyük önem taşıyor. Çünkü iç parazitlerden bahsettiğimizde bunun çocuklara geçme olasılığı çok yüksek, dış parazitlerden bahsettiğinizde ise dış parazitler çok fazla enfeksiyon taşır ve taşıdıkları enfeksiyonları kedilere bulaştırırlar. Hatta bu enfeksiyonların büyük bir kısmı insanlara da bulaşır. Bu nedenle parazit kontrolü yaptığınızda ve bu mücadelede, parazitlerin neden olduğu enfeksiyonların engellenmesi gerekir. Bu mücadeleyi aşılarla veya parazit önleyici ürünlerle yapabiliyoruz” diye konuştu.
ÖNCELİKLE KENDİNİZDEN BAHSEDER MİSİNİZ?
İstanbul Veteriner Hekimler odasına kayıtlı bir veteriner hekimim. Kedileri de köpekleri de çok severim ama daha çok kediciyim. Evimde kedi var. Şimdi çok sevdiğim bir hayvan hastanesinde başhekimim evde ne var derseniz kedi var.
KEDİLERLE PARAZİTLERLE MÜCADELE NEDEN ÖNEMLİDİR?
Kedilerde parazitlerle mücadele hem kediler için hem kedi severler için büyük önem taşıyor. Çünkü iç parazitlerden bahsettiğimizde bunun çocuklara geçme olasılığı çok yüksek, dış parazitlerden bahsettiğinizde ise dış parazitler çok fazla enfeksiyon taşır ve taşıdıkları enfeksiyonları kedilere bulaştırırlar. Hatta bu enfeksiyonların büyük bir kısmı insanlara da bulaşır. Bu nedenle parazit kontrolü yaptığınızda parazit mücadelesine doğru baktığımızda bu enfeksiyonların engellenmesi gerekir. Bu noktada da parazitle mücadele gibi bir olanağımız var bunu da aşılarla, veya parazit önleyici ürünler var. Bu ürünlerle parazitleri ve neden oldukları enfeksiyonları engellemek mümkün.
KEDİLERDE EN ÇOK GÖRÜLEN PARAZİTLER VE RİSKLERİ NELER?
Kedilerde en fazla pireler görülüyor ve bu pireler en fazla kansızlığa neden oluyor ve bunun yanında hastalık bulaştırıyorlar. Öbür taraftan insanlarda da kedilerde de ateş yapan lenf yumrularını büyüten bartonella denilen bir hastalık yapıyor. Bu nedenle evinde kedi bakanların pire mücadelesine çok önem vermeleri ve dikkat etmeleri gerekiyor.
‘Kedim evden çıkmıyor, biz onları dışarıya göndermiyoruz’ parazit yoktur diyebilir miyiz? Yoksa kedilerimiz yine de risk altında mıdır?
Şu anda bütün dünya evden çıkıp çıkmama noktasına bakmadan parazit mücadelesini düzenli olarak yapılması gerekliliğinin üzerinde duruyor. Eğer bir insan dışarda sokak kedilerini de dokunarak seviyorsa pireleri ya da parazitleri evdeki kediye taşımaması mümkün değil. Öte yandan kedi kliniğe giderek dışarıya çıkıyor o da bir risk taşıyor.
PARAZİTLERLE NASIL MÜCADELE EDİLİR? EN ETKİLİ YÖNTEM NEDİR?
Yeni jenerasyon antiparaziterler bu konuda gerçekten etkili. Dünya bu noktada büyük bir evrim geçirdi fakat etkili olan antiparaziterleri kullanmak önemli. Eğer biz etkili olan antiparaziterleri düzenli bir şekilde kullanırsak hasta ebeveyninin problemi çözülür. Ama ne yazık ki kedi sahipleri ‘kışın kullanmam çünkü kışın parazit yok’ diyorlar. Oysa ki eve bir pire girdiğinde bir yıl boyunca o pire yumurtası evde kalabiliyor bizim o yumurtayı görme olasılığımız zaten söz konusu değil. O nedenle mutlaka hiç ara vermeden antiparaziterler, hatta mümkünse uzun etkili ürünlerle bu problemi çözmeliler. Antiparaziterlerin genel olarak hekim kontrolünde yapılması çok daha sağlıklı.
UZUN SÜRELİ KORUMAYI DİĞER SEÇENEKLERLE KARŞILAŞTIRDIĞIMIZDA AVANTAJLAR NELER?
Uzun süreli korumada mesela aylık veya 3 aylık uygulama yaptırabilir. Hastanın ebeveynini buna karar verir, hekimin tavsiyesiyle 3 aylık uygulama da yapabilir 3 aylık uygulama da kaçırma veya uygulama arasında boşluk bırakma durumu söz konusu olmayabilir. Bu nedenle 3 aylık daha rahat olabilir. Bunun ekonomik açıdan değerlendirirsek, ben ikisi arasında ekonomik bir fark olmadığını söyleyebilirim.
KEDİ SAHİPLERİ ZAMAN ZAMAN VETERİNER HEKİM KONTROLLERİNİ AKSATABİLİYORLAR, BU DURUMUN RİSKLERİ NELERDİR?
Hayvanların kontrollerini aksatmak gerçekten çok riskli. En azından ebeveynler hayvanlarını gençlik döneminde yılda bir, 8 yaşından sonra 6 ayda bir kontrole götürmeleri gerekiyor. Hayvanları kontrole getirmediklerinde, kedi özellikle hastalığını gizleyen bir hayvan. Hastalığını gizlediği için hastalık belirtisi görüldüğünde bize getirildiğinde yani veterinere götürüldüğünde iş işten çoktan geçmiş oluyor. Bu nedenle kontroller çok önemli.
Anti paraziter ile koruma gibi tedavi masraflarını düşündüğümüzde hayvan sahiplerine ne gibi tavsiyelerde bulunmak istersiniz?
Pirelerin bulaştırdığı bazı hastalıklar var ya da keneleri varsayalım annemi şekillendi, o kansızlığın tedavi sürecini hepsini topladığımızda o kadar büyük bir bütçe çıkıyor ki bunun yerine periyodik olarak hastayı ekdoparazit ve endoparaziterden koruduğunuzda ve aşılarını düzenli yaptırdığında o hastalıkların hiçbirinin çıkması söz konusu değil.
UZUN SÜRELİ KORUMADA VETERİNER HEKİMLERİN AVANTAJLARI NELER?
Uzun süreli korumada en büyük avantaj, bazı parazitlerin yaşam döngüleri 3 aya kadar uzuyor işte bu noktada Hasta yakınına biz mesaj gönderdiğimizde bir gün bile aksatsa o süklüs bozuluyor ve yeniden başlıyor. Bu hem hasta yakına için yük hem bizim için. O nedenle bu açıkların engellenmesi anlamında bizim için büyük kolaylık.
İNSAN SAĞLIĞI VE TEK SAĞLIK
Peki insan sağlığı ve tek sağlık yaklaşımı kapsamında parazitlerle mücadeleyi değerlendir misiniz?
Aslında tek sağlık şu an dünyanın konusu biz bu konuda ülke olarak sanki biraz geride kaldık ama çaba sarf ediyoruz. Tek sağlıkta konuyla etkili ve ilgili olan tüm branşlar bir arada çalışıyor. Parazitler küresel ısınma sonucunda her yerde yaşamaya başladı her yerde yaşayan parazit evden çıksın ya da çıkmasın bir şekilde gelip insanı bulabiliyor. Bazen insanlar aracılığıyla bazen de kedi veya köpeğe bulaşmaya başladı. Sonuçta ona bulaşan parazitin bulaştırdığı enfeksiyonlar çoğunlukla insanda da hastalığa neden olmaya başladı sadece küresel ısınma ile başlayan zincirde sonuç insan da bitti. Tabii bunun için içinde antibiyotik dirençliliği ya da buna benzer her şey var ama parazitler hastalık yapma konusunda önemli bir rol üstleniyor.
Tek sağlık yaklaşımıyla baktığımızda insan ve hayvan sağlığı açısından parazitler gelecekte ne gibi sağlık risklerine yol açabilir?
Bence zaten pek çok sağlık riski söz konusu. Küresel ısınmanın devam edeceği göz önünde olan bir gerçek. Dolayısıyla küresel ısınma arttıkça parazitlerin çoğalması daha artacak hastalıklar da salgınlar da çoğalacak. Bence en büyük risk budur.
BU HASTALIKLARA KARŞI NE GİBİ ÇALIŞMALAR VAR?
Yeni jenerasyon Anti paraziterlerin gündeme gelmiş olması bu antiparaziterlerin Türkiye'ye daha çabuk ulaşmış olması –ki eskiden daha geç ulaşırdı- bu bile bence çok büyük bir adım. Bunun dışında da pek çok çalışma yapılıyor. Öte yandan en son İspanya'da pireler aracılığıyla insanlara kedilerden insanlara bulaşan ateşli bir hastalık saptandı bunun saptanması da dikkatleri çekmesi açısından son derece önemli.
