Genel Müdürlükten Müzeye: İktisadi Bağımsızlık Müzesi

Ankara’nın Altındağ ilçesinde Ulus Meydanı’nda bulunan Türkiye İş Bankası İktisadi Bağımsızlık Müzesi, Türkiye İş Bankası'nın binasının dönüştürülmesiyle hem Türkiye'deki önemli ekonomik gelişmeleri hem de bankanın tarihçesini anlatan bir müze haline getirilmiştir. Müze, İstanbul'daki Türkiye İş Bankası Müzesi'nden sonra kurum bünyesinde açılan ikinci müze olma özelliğini taşımaktadır.

İnşası tamamlandıktan sonra 26 Ağustos 1929'dan itibaren Türkiye İş Bankası'nın üçüncü genel müdürlük binası olarak kullanılmaya başlanan bina, uzun yıllar boyunca bu amaca hizmet etmiştir. Merkezin Kavaklıdere'ye taşınmasıyla birlikteyse "Heykel Şubesi" adıyla günlük bankacılık işlemlerinin devam ettirildiği ve kurum bünyesindeki eğitimlerin yapıldığı bir birim haline gelen bina, Ulus Meydanı ve çevresindeki alanların düzenlenerek bir kültür merkezi haline dönüştürülmesi projesi kapsamında banka yönetimi tarafından alınan kararla müzeye çevrilmiş, yapılan düzenlemeler sonrasında, "Türkiye İş Bankası İktisadi Bağımsızlık Müzesi" adıyla 2 Mayıs 2019 tarihinde açılışı yapılmıştır.

Bugün müze olarak kullanılan bina, 1929 yılında İtalyan mimar Giulio Mongeri tarafından projelendirilerek inşa edilmiştir. Dış cephesinde yoğun olarak Osmanlı ve Selçuklu mimarilerinden figürler barındıran yapı her ne kadar genel itibarıyla Birinci Ulusal Mimarlık Akımı'nın etkisiyle tasarlanmış olsa da katlar arası geçişlerde kullanılan yatay hatlar Neo-Rönesans Mimarisi'nden, ana giriş kapısının üstündeki cam markiz ise Art Nouveau üslubundan da yararlanıldığını göstermektedir.

Oval formda tasarlanan binanın ana holü, örtü elemanı olarak cam tavan tercih edilmesi sonucunda hem doğal ışıklandırma yöntemiyle aydınlatılmış hem de İtalyan sanatçılar Salvatore Corvaya ve Carlo Bazzi tarafından üretilen vitraylar sayesinde estetik bir görünüme kavuşmuştur. Söz konusu vitray çalışmasında elinde gücün sembolü olan yılanlı asası ile Hermes tasvir edilmiştir. Hermes, Yunan mitolojisinde para ve ticaretle ilişkilendirilen bir figürdür. Binanın orijinal iç dekorasyonu ise Türk mimar Selahattin Refik Sırmalı tarafından yapılmıştır. Müzeye çevrilme kararı alındıktan sonra Türk tarihçi Zafer Toprak danışmanlığındaki bir ekip binanın iç kısmında yenileme ve düzenleme çalışmaları gerçekleştirmiş; müzebilimci Burçak Madran küratörlük, grafik tasarımcı Emre Senan ise görsel tasarım görevlerini üstlenmiştir. Hem kurum tarihini anlatmayı hem de Türkiye'nin iktisadi tarihine ışık tutmayı amaçlamasıyla birbirinden farklı içerikleri ortak bir bağlamda bir araya getirmeyi hedefleyen müzenin mekânsal kurgusu, tarihi ve moderni bir araya getirme motivasyonuyla yapılmıştır

Müzenin bodrumunda kiralık kasa dairesi, giriş katında ise banko ve vezneler vardır. Giriş katında ayrıca İş Bankası Yayınları tarafından çıkarılan kitaplar satılmaktadır. Toplantı odaları ise birinci katta yer almaktadır. Toplantı odalarından biri de 22 Ekim 1929 tarihinde Atatürk'ün konuk edildiği odadır. Bu katta ayrıca bankanın eski Genel Müdürlük binalarının maket ve fotoğrafları da vardır. İkinci katta geçmiş yıllardaki banka reklamları ve banka faaliyetleri tanıtılmaktadır. Üçüncü kat bir sanat galerisidir. Devamlı sergi adını alan dördüncü katta 24 Mart tarihine kadar Yaşasın Cumhuriyet sergisi ziyaret edilebilmektedir. Beşinci kat ise çeşitli faaliyetler için kullanılmaktadır.

Fotoğraflar: Muhammed Ali YAHŞİ