Cumhuriyetin ev sahibi: Kurtuluş Savaşı Müzesi
Gazi Mustafa Kemal Atatürk önderliğinde Türkiye Cumhuriyeti’nin ilan edildiği Birinci Meclis binası, günümüzde Kurtuluş Savaşı Müzesi olarak ziyaretçilerini ağırlamaya devam ediyor.
1916 yılında İttihat ve Terakki Fırkası binası olarak yapımına karar verilen Birinci Meclis binası, Harbiye Nazırı Enver Paşa'nın emriyle Mimar Salim Bey tarafından projelendirilmiş ve proje yapım işi ise Askerî Mimar Hasip Bey'e verilmiştir. Hasip Bey, binanın büyük bölümünü bitirmiş ancak çatı ve diğer bölümler, savaş, malzeme sıkıntısı ve İttihat ve Terakki Fırkasının kapanması gibi sebeplerden dolayı tamamlanamamıştır.
Birinci Dünya Savaşı sonrası, Mondros Mütarekesi şartları gereğince bir grup İngiliz ve Fransız askeri Ankara'ya gelmiş, Fransız askerlerinin başındaki komutan ise henüz çatısının bir bölümü örtülmemiş olan bu binanın ilk odasını makam olarak kullanmıştır.
19 Mayıs 1919'da Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a çıkmasının ardından Havza ve Amasya genelgeleri yayımlanmış; Erzurum ve Sivas kongreleri yapılmış, Mustafa Kemal Paşa, Ankara'yı Millî Mücadele'nin merkezi olarak seçmiş ve Temsil Heyeti ile birlikte 27 Aralık 1919'da Ankara'ya gelmiştir.
16 Mart 1920'de İstanbul İngilizler tarafından resmen işgal edilmiş ve 18 Mart 1920'de Meclis-i Mebusan kendini feshetmiştir. Türkiye Büyük Millet Meclisinin 23 Nisan 1920'de açılmasına karar verildiğinde, Ankara'da Meclisin toplanabilmesi için gerekli büyüklük ve donanıma sahip bir binanın bulunmadığı görülmüştür. Bu şartlar altında, inşası yarım kalan İttihat ve Terakki Fırkası binasının Meclis binası olarak kullanılması kararlaştırılmış, Ankara halkı, Ankara’da bulunan 20. Kolordu askerleri ve Ankara Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti büyük destek vermiştir. Böylece Meclis binası, Ankaralıların evlerinden ve Ulucanlar'daki Numune Mektebinden getirilen kiremitlerle, tamamlanmıştır.
İlk meclisin adı, 8 Şubat 1921 tarihinde, hükümet kararnamesiyle, Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) olarak belirleniyor ve 29 Ekim 1923'te Türkiye Cumhuriyeti bu yapıda ilan edilmiştir. 24 Temmuz 1923’te Lozan Barış Antlaşması, 13 Ekim 1923’te Ankara’nın Başkent Oluşu ve 29 Ekim 1923’te Cumhuriyet’in İlanı da bu Meclis yapısının çatısı altında onaylanmış ve Gazi Mustafa Kemal Atatürk bu Mecliste Cumhurbaşkanı seçilmiştir.
23 Nisan 1920 ile 15 Ekim 1924 tarihleri arasında Türkiye Büyük Millet Meclisi olarak kullanılan bina, daha sonra Cumhuriyet Halk Fırkası Genel Merkezi olarak kullanılmıştır. Bunun yanı sıra Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesinin temeli sayılan Hukuk Mektebi burada kurulmuş, bina, mektebe kısa bir süre ev sahipliği yapmıştır. 1957 yılında Millî Eğitim Bakanlığı Komisyonunca alınan kararla müzeye dönüştürülmek üzere çalışmalara başlanmış ve 23 Nisan 1961 tarihinde "Türkiye Büyük Millet Meclisi Müzesi" adıyla açılmıştır.
23 Nisan 1981 tarihinde ise "Kurtuluş Savaşı Müzesi" adını alan müze, günümüzde TBMM Basın, Yayın ve Halkla İlişkiler Başkanlığı bünyesinde hizmet vermekte, yılda binlerce yerli ve yabancı turisti ağırlamaktadır.
Fotoğraf: Muhammed Ali YAHŞİ
Döneminde mescit olarak kullanılan odada, halı seccadeler ve rahleler sergilenmektedir. Odanın bir duvarında sancak asılı durmaktadır. Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılışından sonra duvara asılan sancak üzerinde sim ile Fetih suresinin birinci ayeti, bir Hadis-i Şerif ve Saff suresinin on üçüncü ayeti işlenmiştir.
