Ticaret Bakanı Ömer Bolat, bakanlığın 2025 bütçe görüşmelerinde yaptığı konuşmadı, Türkiye’nin İsrail kalıcı ateşkes ilan edinceye ve Gazze Şeridi’ne yeterli miktarda ve kesintisiz insani yardım akışına izin verinceye kadar, İsrail’le ilgili ihracat ve ithalat işlemlerini önce tedricen ve 2 Mayıs 2024 tarihinden itibaren ise tüm ürünleri kapsayacak şekilde tamamen durdurduğunu kaydetti. Bolat, “Bu tarihten sonra, ülkemizden İsrail’e yönelik ihracat ve ithalat için tescil edilmiş hiçbir gümrük beyannamesi bulunmamaktadır. Aynı şekilde İsrail’den ülkemize hiçbir sevkiyat bulunmamaktadır. İsrail ile ticarete yönelik olarak gümrük sistemimiz tamamen kapalıdır. Yani, 2 Mayıs 2024’ten bu yana İhracat ve İthalat sıfırdır” ifadelerini kulandı.
İsrail menşeli ürünler bloke ediliyor
İsrail ürünlerinin yanı sıra, İsrail menşeli olduğu anlaşılan diğer ülke çıkışlı ithalatlar da Türk gümrüklerinde bloke edildiğini kaydeden Bolat, “İsrail, saldırılarını durdurup; kalıcı ateşkesi kabul edinceye ve Filistin’e yardım akışının önündeki engelleri kaldırıncaya kadar İsrail ile olan STA da (1996 tarihli Serbest Ticaret Anlaşması) fiilen yürürlükte değildir. Diğer taraftan, 2 Mayıs 2024 tarihindeki Kararımızda belirttiğimiz üzere, Batı Şeria, Doğu Kudüs ve Gazze’yi kapsayan yaklaşık 6 milyon nüfuslu Filistin’in ihtiyaç duyduğu ürünlerin tedariki amacıyla, Filistin Ulusal Ekonomi Bakanlığı’nın isteği üzerine varılan karşılıklı mutabakat çerçevesinde ihracata, ancak ‘Filistin varışlı ve alıcının Filistinli ithalatçı olduğunun’ Filistin Ulusal Ekonomi Bakanlığı’yla resmi yoldan teyitleşilmesi halinde müsaade edilmektedir. Bu malların münhasıran Filistin tarafından kullanıldığı, Filistin Ulusal Ekonomi Bakanlığı tarafından da birçok kez açıklanmış olup; mezkûr malların Filistin ile ticaretimize ait olduğu ticaret verilerimizden de anlaşılmaktadır” değerlendirmesi yaptı.
2022 yılında yaklaşık 7,7 milyar dolar yıllık toplam ithalatın, 6 milyona yakın nüfusu bulunan Filistin’e, 1993 yılındaki Oslo Barış Anlaşması gereğince liman bağlantısı, havalimanı, karayolu sınır geçişi ve gümrük altyapısı olmadığından, ithalatının tamamına yakınını İsrail üzerinden yapıldığını dile getiren Bolat, “Bu durum, Filistin’in dış ticaret istatistiklerinden görülebilmektedir. Filistin her yıl ithalatının yaklaşık yüzde 25’ini ülkemizden yapmaktadır. Yani 2024 yılında Filistin’e ihracatımız aşırı şekilde artmamış, sadece istatistiklerde daha önceden İsrail kayıtlı olarak giden Filistin alımları, ülkemizin istatistik sisteminde Filistin’in kendi kodu ile kaydedilmeye başlanmıştır” ifadelerini kullandı. Bolat şöyle devam etti:
“Özetle, İsrail’e 9 Nisan 2024 tarihli 1019 ürünü kapsayan ihracatı durdurma ve 2 Mayıs 2024 tarihli İsrail’e hem ihracat hem de ithalatı tamamen durdurma kararımızdan önce ulusal istatistiklerimize yansıyan verilerde Filistin’e yapılan ticaretin çok büyük çoğunluğu İsrail’e yapılmış gibi görünmekteydi. Yani, İsrail üzerinden Filistin’e ulaşan ihraç ürünlerimiz de İsrail’e ihracat olarak kaydedilmekteydi. Artık, İsrail’e ihracatın yasaklanması ile birlikte ülkemizden sadece doğrudan Filistin’e sevkiyat yapılabilmektedir. Bu gerçek, Nisan ve Mayıs aylarından bugüne kadarki gümrük ve TÜİK istatistiklerimizde açıkça ilan edilmektedir. Biz, İsrail’le ticareti durdurma aracını kullanarak, diğer ülkelere örnek teşkil edecek bir karar aldık ve ticaret yasağımızı kararlılıkla uygulamaya devam ediyoruz. Nitekim, ülkemizi ziyaret eden ve 16 Ağustos 2024 tarihinde Türkiye Büyük Millet Meclisi çatısı altında sizlerin önünde dünya kamuoyuna seslenen Filistin Devlet Başkanı Sayın Mahmud ABBAS Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti olarak aldığımız bu kararımızı takdirle karşıladıklarını belirterek müteaddit defalar teşekkürlerini ifade etmiştir. Diğer taraftan, 3 Kasım’da ülkemizde bulunan Filistin Ulusal Ekonomi Bakanı Muhammed El-Amur, basına verdiği demeçte Türkiye’nin İsrail ile ticarete devam ettiğine dair iddiaları yalanlayarak; bu asılsız beyanların sadece İsrail’e ve Filistin halkına yönelik yapılan saldırılara hizmet ettiğini belirtmiştir. Ülkemizin bu tutumumu uluslararası platformlarda ve dünya kamuoyunda takdir görmektedir.”
Türkiye yüzde 5,1 büyüdü
Bakan Bolat ayrıca, covid-19 pandemisiyle başlayan ve Rusya-Ukrayna savaşıyla derinleşen kriz ortamının, küresel ekonomiyi enflasyonist baskılar ve sıkı para politikalarıyla zor bir döneme sürüklediğini de söyledi. Bolat, “Bu gelişmelerin de etkisiyle, küresel ekonomi 2023 yılında yüzde 3,3 büyüyerek tarihsel ortalamalarının altında (%3,7) bir performans gösterirken, ticaret hacmi (mal) ise yüzde 1,1 oranında küçülmüştür” dedi. Türkiye ekonomisinin ise 2023 yılında zayıf dış talep ve deprem felaketlerine rağmen yüzde 5,1 oranda büyüme kaydederek güçlü bir performans sergilediğini kaydeden Bolat, “2024 yılı ilk 6 ay sonunda, yıllıklandırılmış nominal Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYH) 1 trilyon 202 milyar dolara ulaşarak rekorunu yenilemiş, 2023 yılında kişi başına düşen milli gelir ise %24,2 artışla 13.243 dolara ulaşmıştır” değerlendirmesi yaptı.
Bu yıl Ekim ayında son 12 aylık toplamlara göre mal ihracatının bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 3,1 oranında artarak 262,3 milyar dolar seviyesine yükseldiğini kaydeden Bolat, “Bu rakam 2023 Ekim ayında 254,4 milyar dolardı. Mal ihracatımız son bir yılda 7,9 milyar dolar artış kaydetmiştir. 2025 yılında ise Orta Vadeli Program kapsamında açıkladığımız üzere mal ihracatımızı 279,6 milyar dolara yükseltmeyi hedeflemekteyiz” ifadelerini kullandı. Bolat aynı dönemdeki mal ithalatına ilişkin ise; “2024 yılı Ekim ayında ise yıllıklandırılmış bazda bir önceki yılın aynı ayına göre %7,4 oranında azalışla 340,0 milyar dolar seviyesine gerilemiştir” dedi.
İhracat destekleri 50 milyar dolar hedefli
Bakan Bolat, Türk Eximbank, 2023 yılında ihracatçılara sağladığı 42 milyar dolarlık ve 2024 yılı ilk 10 ayında toplam 39,1 milyar dolarlık destekle önemli bir güç kaynağı olduğunu belirterek, “Yılsonu itibarıyla bu desteği 50 milyar dolara çıkarmayı hedefliyoruz” diye konuştu.
Fotoğraf: AA
