Savant sendromu; zihinsel olarak yetersizliklerin var olması ile birlikte çoğu insanda bulunmayan sıra dışı zihinsel becerileri olan kişileri tanımlamaktadır. Savant sendromu, önemli ve ağır düzeyde gelişimsel ya da zihinsel olarak yetersizliklerin var olması ile birlikte çoğu insanda bulunmayan sıra dışı zihinsel becerileri olan kişileri tanımlamaktadır. Kişinin genel zeka düzeyi ortalamanın altında olmasına karşın bir ya da birden fazla alanda aşırı düzeyde bilgi sahibi olması ile belirlenir. Fransızca bir terim olan 'Savant' bilmek anlamına gelmektedir. 1887 yılında Doktor Langdon Down tarafından ortaya atılan Savant terimi, zihinsel gelişimleri farklılık gösteren özel yetenekli kişiler için kullanılmıştır. Savant durumu ilk olarak 1783 yılında saptanmış, jedediiah buxton isimli savantta sıra dışı bir hesap yeteneği keşfedilmiş ve bu durum karşısında herkes şoka girmiştir. Daha sonra bilim dünyasınca incelemeye alınmış ve bu dalda pek çok vaka incelenmiştir. Yoğunlukta otistik belirtiler gösteren Savantlar olabileceği gibi Otistik belirtileri taşımayan İdyot savantlar'da bulunabilmektedir. İdiot savant terimi direk olarak Türkçeye çevrilmemelidir. Burada ise 'idiot' terimi aşağılama anlamında değil de, IQ seviyesin 25'in altında olduğunu belirtmeye yarar. 'savant' ise fransızcada 'bilme' anlamındaki 'savoir' sözcüğünden türemiş. Sözlükten bakıldığında 'savant' Türkçeye bilgin veya alim şeklinde çevriliyor. İdyot Savant terimi olağandışı yeteneklere sahip ve zihinsel problemleri bulunan kişiler için kullanılan bir terimdir. IQ seviyesi de 40 ile 70 arasında zeka bölümüne sahiptirler.
'BU KİŞİLER BİR AN ÖNCE GÜNLÜK HAYATA KAZANDIRILMALI'
Bu sendromda rastlanan unique skillere (benzersiz ayırıcıları) daima doğaüstü bir hafıza eşlik ediyor. Bu farklılıklar; müzik becerisi, resimsel sanat becerileri, takvim hesaplama becerisi, mekanik beceriler, yüksek hızda hesaplama yeteneği ve matematik becerisi (hesaplama yeteneğinden ayrı olarak inceleniyor). Yani hafıza, tek başına bir yetenek olarak görülmüyor çünkü bu yeteneklerin çoğunu sergileyen Savant Sendromu olan kişilerde farklı seviyelerde de olsa, araştırmalara göre yine doğaüstü bir hafızaya sahiptirler. Aynı zamanda ani bir beyin sarsıntısı yada travması sonucu da edinilebilen bir sendrom olduğunda bilinmektedir. İlerleyen yıllarda bu insanların beyin yapıları tam anlamıyla çözüldüğünde, insan beyniyle ilgili bir çığır açılacak, hatta genetik alanındaki gelişmelerle paralel olarak bu yeteneklerin günlük hayata kazandırılması kaçınılmaz olacaktır. Savantlı kişiler de özellikle piyano, müzik ve sanatın birçok alanlarında büyük becerilere sahip olabilmeleri haricinde matematik alanında, örneğin aşırı hızlı hesap yapma, aritmetik olarak sayı sayma, asal sayıları hesaplama gibi üst düzey becerilere de sahip olabilirler. Örnek olarak yolda yürüdükleri esnada gördükleri araçların plaka numaralarını, spor müsabakalarının geçmiş yıllara ait sonuçlarını ve daha birçok önemsiz görülen bilgiyi güçlü hafızalarıyla hatırlayabilme özelliklerine sahiptirler. Ayrıca daha öncesinde hiç bilmedikleri, öğrenmedikleri bir bilgiyi de genetik kodlamaları sayesinde bir anda açığa çıkarabilirler. Ancak Savant sendromuna sahip kişiler, bazen en basit toplama-çıkarma gibi işlemlerini dahi yapmakta da güçlük yaşarlar.
'SAVANT SENDROMUNUN TEDAVİ EDİLMESİ GEREKMEZ'
Bazı savantlarda durum farklıdır. Nörolojik olarak anormal bir durum söz konusu olabilir. Bilinen bazı otistik savant hastalarında beynin sol yarıküresindeki sıra dışılığa rastlanmaktadır. Ancak bazı durumlarda ise Savant Sendromu bulunan kişiler normal görünüme sahiptir ve bu hastaların neden bazı alanlarda süper zekaya sahip oldukları bilimsel olarak henüz tespit edilememiştir. Dünya çapında binlerce savant hastası olduğu biliniyor. Ancak henüz tanısı konmamış hastalarla birlikte bu sayının çok daha fazla olduğu tahmin ediliyor. Savant Sendromu rahatsızlığı tanısının tam olarak konulabilmesi için otizimli kişilerin ya da savant hastasının yakından takip edilmesi ve özellikle ilgi alanlarının dikkatle izlenmesi gerekiyor. Savant Sendromu bulunan kişilerin IQ testleri genellikle daha öncede belirttiğimiz gibi 40-70 arasında sonuçlanır. Fakat bir ya da birkaç alanda şaşırtıcı derecede fazla bilgiye ve yeteneğe sahiptirler. Savant Sendromunda kişinin özel yeteneklerine ayrıca müthiş bir bellek-hafıza da ek olarak bulunabilir. Savant sendromu doğuştan olabileceği gibi sonradan da, özellikle ağır bir beyin travması ya da sarsıntısı sonucunda da ortaya çıkmış olabilir. Ama genellikle çocukluk evresinde bu sendrom baş gösterir. Savant sendromu erkeklerde kadınlara nazaran oran olarak 6 kat daha sık görüldüğü tespit edilmiştir. Savant sendromunun nedenleri 2004'e kadar bilinmiyordu. Bu konuda birçok araştırmalar yapıldı ve hala da yapılıyor. Yapılan bu araştırmalarda araştırmacıların bir kısmı savant durumunun sebebi olarak gen veya genlerdeki bir değişiklikten kaynaklandığını savunurken, diğer bir kısmı ise bunun sağ hemisferde meydana gelen bu hasarı telafi eden beynin telefi esnasında sol yarımküresine bir çeşit zarar verdiğine inanıyor. Ayrıca Savant Sendromunun nedenleri açık olarak bilinmemekle birlikte bu konu ile ilgili daha fazla araştırma yapılması gerekmektedir. Savant Sendromu herhangi bir alanda bir çocuğun kabiliyeti göz önüne alınması durumunda ancak beklenenden oldukça yüksek olduğu vakit teşhis edilir. Savant sendromunun herhangi bir dezavantajının olup olmadığı henüz net olarak bilinmemektedir, bu nedenle tedavi edilmesi gerekmez. Öncelikle Savant Sendromuna sebep olan, eşlik eden ya da altta yatan bozuklukların tedavi edilmesi gerekmektedir. Bu sendroma sahip olan kişinin özellikle özel yeteneklerinden yararlanılmasının, çocuğun altta yatan gelişimsel bozuklukların tedavisine yardımcı olabileceğine inanılmaktadır.
'SAVANTLAR ÖZELLİKLERİNE GÖRE ÜÇE AYRILARAK İNCELENİR'
Savant sendromu çoğu insan tarafından bilinmeyen bir sendromdur. Bazı insanların bazı olaylardan veya durumlardan sonra, sonradan üstün zekalı hale gelmesi olarak tanımlayabiliriz. Ancak bu üstün zekaları genellikle belli bir alana yönelik olur. Genelde daha önceden hiç tecrübe etmedikleri ve bilmedikleri bir alanda kendilerini üstün yetenekli olarak bulabilirler. Gelişimsel ve zihinsel yetersizliklerin yanı sıra çok insanda sıklıkla görülmeyen sıra dışı ve olağanüstü zihinsel becerileri olan kişilerde çoğunlukla savant sendromu görülmektedir. Genel zeka seviyesi aslında normalin altında olan bu kişiler, belli alanlarda inanılmaz bir bilgi düzeyine sahip olurlar. Savant Sendromuna sahip olan kişilere genel olarak bakıldığında yarısının otizm bozukluklarından, kalan yarısının da bazı gelişimsel bozukluklardan, zeka geriliklerinden veya sinir sistemi ile ilgili bazı hastalık ve travmalardan ayrıca şiddetli beyin sarsıntıları sonucunda ortaya çıktığı sonucuna varılır. Yani özellikle otizm sonrasında var olan yada sadece otizm ile birlikte gelen bir sendrom olmadığı bildirilmektedir. Savant sendromu olan kişilerin genellikle hangi alanlarda beceri ve yeteneklerinin ortaya çıktığını belirtecek olursak, bu konuda özellikle beş alanın mevcut olduğu belirtilebilir. Müzik becerileri, sanat becerileri, takvim hesaplama becerileri, matematik becerileri ile mekanik ve mekansal beceriler bu alanları oluşturmaktadır. Savantlar da özelliklerine göre üçe ayrılarak incelenebilirler. Otizme sahip bir çocuğunuz yada yakınınız var ise Savant Sendromu olup olmadığını zaman içerisinde dikkat ve yakın takibiniz ile ortaya çıkacaktır. Ancak kişinin Savantlı olması açığa çıkmış olsa bile, sosyal anlamda onun gelişimine katkıda bulunacak oyunlar ile onu teşvik etmelisiniz. Özel bir şirketin, içimdeki hazine ile onun sosyal iletişimini güçlendirmesini sağlayacak oyunlara çok kolay bir şekilde ulaşabilirsiniz. Bu destekçi uygulamayı telefonunuza veya tabletinize indirmeniz yeterli olacaktır. Kısaca Savant Sendromu sayesinde, beynimizin ne kadar çok gizemli ve engin bir organ olduğunu bir kez daha hatırlatıyor. Beynin çalışma prensipleri ve yapabilecekleri konusunda aslında daha almamız gereken ne kadar çok yol, anlamamız gereken ne kadar çok şey olduğuna dair de müthiş ipuçları barındırıyor.'
