Türkiye zoonotikhastalıklar ((hayvandan insana geçen) eylem planı tanıtım toplantısı gerçekleştirildi. Sağlık Bakanlığı'nda düzenlenen toplantıda konuşan Sağlık Bakanı Yardımcılarından Prof. Dr. Dr. Emine Alp Meşe, 'Zoonozlar, hayvanlardan insanlara bulaşan hastalıklar olarak tanımlanır. Zoonotik hastalıklar ülkemizde ve bütün dünyada yaygın olarak görülen bir hastalık grubudur. Ayrıca yeni tanımlanan enfeksiyon hastalıklarının önemli bir kısmı da zoonoz karakterlidir. Zoonotik özellik taşıyan hastalıkların insanlara bulaşması; enfekte hayvana veya hayvansal ürünlere, hayvansal gıdalara, enfekte hayvanların ifrazatına, kanlarına veya diğer çıkartılarına, deri ve kürkleri gibi kontamine materyallerine doğrudan veya dolaylı temas sonucu olmaktadır. Zoonozlar, bir taraftan hayvan sağlığını etkileyerek hayvan ölümlerine ve ekonomik kayıplara yol açarken, diğer taraftan da insanlarda hastalık oluşturarak önemli halk sağlığı sorunu oluşturmaktadırlar' diye konuştu.
EYLEM PLANI...
Açıklanan Eylem Planının önemine değinen Meşe, şunları söyledi: 'Türkiye Zoonotik Hastalıklar Eylem Planında, ülkemiz için halk sağlığı sorunu olan zoonotik hastalıklar ile yakın zamanda tehdit olabilecek zoonozlar için eylem planları hazırlandı. Eylem Planının hedeflerinden biri zoonotik hastalıklar ile ilgili risk analizi yapmak, tehditleri önceden belirlemektir. Bu nedenle Eylem Planı, yeni ortaya çıkabilecek veya mevcut hastalıkların halk sağlığı tehdidi oluşturma boyutuna gelmeden önlenmesi ve kontrolüne yönelik aktivitelerin ilave edilebileceği dinamik bir yapıya sahiptir. Eylem Planı ile halk sağlığı açısından önemli sorun oluşturan zoonozlarla mücadelede önemli bir adım atıyoruz. Sağlık Bakanlığı ve Tarım ve Orman Bakanlığı öncülüğünde, farklı kurum ve sektörlerle iş birliği içinde Türkiye Zoonotik Hastalıklar Milli Komitesini kurduk. Milli Komitemiz tarafından hazırlanan 'Türkiye Zoonotik Hastalıklar Eylem Planı, 2019-2023''ün nihai hedefi 'Türkiye'de zoonotik hastalıkların yaygınlığını azaltarak toplumun yaşam kalitesini artırmaktır. Bu eylem planı ile, başta Kırım Kongo Kanamalı Ateş, Kuduz, Bruselloz, Şarbon, Tularemi, Kist Hidatik ve Toksoplazmoz ve diğer zoonotik enfeksiyonlarla mücadelede yeni bir döneme giriyoruz. Bu çerçevede, çalışmalarımızı 'Tek Sağlık' yaklaşımını merkeze alarak sürdüreceğimizin altını çizmek istiyoruz. İnsan sağlığının, hayvan ve çevre sağlığından bağımsız ele alınamayacağı ve insan sağlığının korunması için hayvan ve çevre sağlığının da korunması gerektiği prensibi, Tek Sağlık yaklaşımının temelini oluşturmaktadır.
İnsan nüfusunun önemli bir kısmı meslekleri gereği, yaşadıkları yerlerin coğrafik konumu veya ülkelerin kültürüne göre değişik aralıklarla hayvanlarla veya hayvansal ürünlerle yakın temasta bulunur. İnsanların, ister şehirde ister kırsal alanda yaşasın; çiftliklerde, evlerde, sportif veya eğlence amaçlı alanlarda (avcılık, binicilik, doğa yürüyüşü, kamping gibi) veya mesleki olarak (veteriner, hayvan bakıcısı, çiftçi gibi) evcil veya yabani hayvanlar ile bir şekilde teması olmaktadır. Kentsel yaşamda evde beslenen evcil hayvanlar ile, kırsal kesimde tarımsal alanda büyükbaş veya küçükbaş hayvanlar ile insanlar iç içe yaşamaktadır. Hayvansal gıdaların elde edilmesi, hazırlanması, paketlenmesi, depolanması ve dağıtımına kadar insan unsuru ön plandadır. Süt ve süt ürünleri, et ve et ürünleri gibi gıdalar yaşamımızın vazgeçilmez kaynaklarıdır. Hayvanların insan nüfusu ve çevre üzerine olumsuz etkisi çok az olmasına rağmen, bazı durumlarda çeşitli enfeksiyon etkenlerini taşıyarak halk sağlığı bakımından önemli riskler oluşturabilmektedirler.'
4 GENEL HEDEF
Eylem Planının 4 genel hedefi olduğunu belirten Meşe, şu ifadelerde bulundu: 'Zoonotik hastalıkların kontrolü ve önlenmesine yönelik dört genel hedefi vardır: Toplumu, zoonotik hastalıklar ve önlenmesi konusunda bilinçlendirmek, Zoonotik hastalıklar ile ilgili risk analizi yapmak ve tehditleri önceden belirlemek, ülke çapında zoonotik hastalıklar tanı laboratuvarlarını geliştirmek ve etkinliğini sağlamak, hastalıkların tedavisini güncel tutmak, izleme, değerlendirme, koordinasyon ve planlama yapmak.' Meşe, 'Eylem Planının devamında genel hedef ve stratejilere ulaşmak için hastalıklara özgü hazırlanan mevcut durum değerlendirme raporları, bruselloz, şarbon, tularemi, Kırım Kongo Kanamalı Ateşi, kuduz, kistik ekinokokkozis, toksoplazmoz ile diğer zoonotik enfeksiyonlar başlığı altında Batı Nil virüsü enfeksiyonu, Zika virüs hastalığı, dengue virüs enfeksiyonu, chikungunya ateşi, sarı humma, kutanöz leishmaniasis, visseral leishmaniasis, leptospiroz, hantavirüs enfeksiyonları, lyme hastalığı ve Q ateşinin kontrolüne yönelik geliştirilen hedef, strateji ve aktiviteler yer almaktadır. Hedef, strateji ve aktiviteler ile bunların hayata geçirilmesinden sorumlu kurum ve kuruluşlar, iş birliği yapılacak kurum ve kuruluşlar, aktivitenin süresi, muhtemel güçlükler, izleme ve değerlendirme ile göstergeler tablolar da detaylı olarak belirtildi' diye konuştu.
GÜÇ BİRLİĞİ
Bu tür hastalıkların yayılmasındaki etkenleri aktaran Meşe, sözlerini şöyle sürdürdü: 'Artan nüfus, ülkeler veya kıtalar arası seyahatler, doğa turizmi, yabanıl hayat ile yakın temas, hayvan hareketliliği, iklim değişikliği gibi faktörler, zoonozların görülme sıklığının artışında ve hastalıkların yayılmasında önemli faktörler olarak değerlendirilmektedir. Ayrıca global ticaretin ve turizmin de yeni zoonotik patojenlerin ortaya çıkması ve yayılmasında rolleri olduğu kabul edilmektedir. Bilim dünyasında yaygın olarak kabul gören ortak anlayış, gelecekte zoonozların, insan ve hayvan sağlığında önemini korumaya devam edeceği ve yeni zoonozların ortaya çıkma potansiyeli olduğu yönündedir. Bu hastalıkların önlenmesi ve kontrolü konusunda ülke çapında; insan ve hayvan sağlık profesyonelleri, ilgili kuruluşları, çevre çalışanları ve bilim insanlarının daha çok çalışma yapmaları gerekmektedir. Bilim dünyası, toplumların gelecek sağlık tehditlerine karşı önceden hazırlıklı olmalarının gerekliliğini vurgulamaktadır. Ülkelerin kendi coğrafi konumları, toplumsal özellikleri ve ekonomik gelişmişlik düzeylerine göre zoonotik hastalık tehditlerini önceden belirleyip, korunma ve kontrol stratejilerini geliştirmeleri gerekmektedir. Bu çalışmalar hem mevcut hastalıkların kontrolünü sağlayacak, hem de olası hastalık risklerinin de önüne geçecektir. Bizler, Sağlık Bakanlığı ve Tarım ve Orman Bakanlığı olarak, Zoonozlar ile ilgili çalışmalarımızı bu görüş doğrultusunda ve 'Tek Sağlık' yaklaşımı esasına göre planlamaktayız.'
Zoonotik hastalıklara karşı güç birliği oluşturulduğunu ifada eden Meşe, 'İki Bakanlığımız başta olmak üzere pek çok sektörün güç birliği yaparak, koordineli olarak çalışması ile planlanan ve başlatılan çalışmaların başarılı olacağına inanmaktayız. Kurumlar arası etkili bir koordinasyon mekanizmasının oluşturulması, mevcut zoonozların önlenmesinde, gelecek tehditlerin tahmin edilmesinde ve önlem stratejilerinin geliştirilmesinde son derece önemli olacaktır.Bu çerçevede kurulan Türkiye Zoonotik Hastalıklar Milli Komitesi tarafından, insan ve hayvan sağlığı açısından önemli olan zoonotik hastalıklarla mücadele, korunma ve kontrol önlemlerinin alınabilmesi için etkin iş birliğinin sağlanabilmesi, çalışma şartları, plan, proje ve prensipleri belirlendi' değerlendirmelerinde bulundu.
