• D vitamini nedir?
Vitaminler vücudumuzda metabolik olayların normal seyrinde ilerlemesi için gerekli olan özel hücresel fonksiyonlarda görevli, vücutta sentez edilmeyen veya yetersiz derecede sentez edilen eser miktarda almak zorunda olduğumuz organik bileşiklerdir. D vitamini, vücudumuzda kalsiyum ve fosfor metabolizmasında çok önemli rolü olan iskelet sistemimizin gelişimi ve kemik mineralizasyonunun sağlıklı devamı için gerekli olan yağda eriyen bir vitamindir.
• D Vitamini niçin önemlidir?
D vitamini, deride kolesterolden köken alan kalsiyum ve fosfor metabolizması ile ilgili olan bir hormondur. Son 20 yılda D vitamini konusunda çok fazla çalışma yapılmış ve hayret verici bulgular elde edilmiştir. Bugün D vitamininin vücutta hemen hemen her organı etkilediğini biliyoruz. İmmün sistem, kan hücreleri ve santral sinir sistemi gibi birçok değişik dokuda da D vitamini reseptörü ve fonksiyonu olduğu gösterilmiştir. Birçok hastalıkla sebepsonuç bağlantısı hala aydınlatılamamış olup bu konudaki çalışmalar devam etmektedir. Anne karnındayken etkilenmeye başladığımız D vitamini doğum sonrası ve ömrümüzün her döneminde ihtiyacımız olan bir maddedir. D vitamini ; paratiroid, beyin, immün sistem, akciğer, deri, pankreas, plasenta, prostat, kolon, meme gibi birçok dokuda bulunur.
• D vitamini eksikliği nedir?
Diyette alım azlığı, güneş ışığından yeterince yararlanılamaması, deri sentezinin azalması, maternal düşük D vitamini seviyeleri, koyu tenli olunması, güneş koruyucu krem kullanımı, obezite, malabsorbsiyon durumları, antikonvülsan ve glikokortikoid ilaç kullanımı nedeniyle D vitamini eksikliği sık görülür. En sık etkenler ise güneş ışığına yetersiz maruziyet, beslenme yetersizliğidir. D vitamini eksikliği iskelet sistemi ve kemik mineralizasyonu bozukluğu dışında diğer biyolojik etkileşimleri nedeniyle birçok hastalıkla ilişkilendirilmiştir. Örneğin koroner kalp hastalıkları, hipertansiyon, miyokard enfarktüsü, inme gibi kardiyovasküler sistem hastalıkları, epilepsi, otizm ve şizofreni gibi nöropsikiyatrik hastalıklar, multipl skleroz, SLE, romatoid artrit, crohn, Tip 1 Diyabetes Mellitus gibi otoimmün hastalıklar, psöriazis, morfea, vitiligo gibi cilti hastalıkları, meme, prostat, kolon kanseri gibi malign hastalıklar, tüberküloz gibi enfeksiyon hastalıklarında D vitamin eksikliği tespit edilmiştir.
• D vitamini eksikliği için riskli gruplar kimlerdir?
0-24 ay arası çocuklar, okul çağındaki çocuklar, doğurganlık çağındaki kadınlar, gebe ve emzikli kadınlar, yaşlılar D vitamini eksikliği için riskli gruplardır.
• D vitamini eksikliğini nasıl anlarız?
D vitamini eksikliği basit bir kan testiyle kolayca belirlenebilmektedir. Eksikliğinin belirlenmesi durumunda doktorunuz uygun bir tedavi şekli önerecektir. D vitamini ile ilgili bir çok yanlış düşünce bulunmaktadır. İşte bunlardan bazıları: 'Ben süt içiyorum, dolayısıyla D vitaminim düşük olamaz.' Her gün multivitamin ve kalsiyum hapları alıyorum, dolayısıyla D vitamini yönünden bir problemim olamaz.' Ben sağlıklı besleniyorum, dolayısıyla D vitaminim yeterli olmalı.' 'Haftada iki defa dışarıda tenis oynuyorum. D vitaminim nasıl düşük olabilir?' olarak görülmektedir.
• D vitaminini nelerden alabiliriz?
Başlıca doğal D vitamini kaynağı güneştir. Güneş ışığına bağlı olarak derinin D vitamini sentezlemesi ekvatordan uzaklığa, mevsime, gün içi saate, derinin rengine, aşırı şişmanlığa, yaşa, güneş kremlerinin kullanımına ve hava kirliliğine göre değişim göstermektedir. Öyle ki 70 yaşındaki bir insanın deriden vitamin D üretebilme şansı 20 yaşındaki bir insana kıyasla mevsimden bağımsız olarak (yaz veya kış olması farketmeksizin) 4 kat daha düşüktür. Güneşten yeterli D vitamini elde etmek için saat 10-15 arası kol ve bacakların açık olarak güneş altında önemli miktarlarda kalması gerekmektedir. Bu şekilde uzun süre güneş altında kalmak deri kanseri gelişme riskini arttırmaktadır.
• Düşük D vitamini düzeyine sahip anne, bebeklerini hangi aralıklarla güneşlendirmelidir?
Düşük D vitamini düzeyine sahip anne, bebekleri: Yalnızca bebek bezi varken 10-30 dakika, baş açık, gövde giysili iken 30 dakika-2 saat, normal D vitamini düzeyine sahip anne, bebekleri: yalnızca bebek bezi varken 10 dakika, giyinik iken 30 dakika güneşlendirmeli. Besin olarak; yağlı balık, ton balığı, mantarlar, süt portakal suyu yumurta sarısı tahıl sığır karaciğeri, morina yağı D vitamini kaynağı olarak görülse de hiçbir besin kaynağında güneş ışınları kadar D vitamini olmadığı bilinmektedir.
