Kanserle Dans ve Değer Temelli Sağlık Dernekleri birlikte, Ulusal Kanser Haftası kapsamında, Paydaş Buluşması düzenledi. Etkinlikte, Türkiye’nin en güncel çalışmalarından biri olan Kanser Tedavisinde Hasta Beklentileri Araştırma sonuçları Ankara’da düzenlenen basın toplantısında kamuoyuyla paylaşıldı. Toplantıya, T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürü Doç. Dr. Muhammed Atak, T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdür Yardımcısı Uzman Dr. Harun Bağcı, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Sağlık Bilimleri Fakültesi Sağlık Yönetimi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Haluk Özsarı, Türk Tıbbi Onkoloji Üyesi Prof. Dr. Umut Demirci ve Kanserle Dans Derneği Başkanı Sevil Gürkan konuşmacı olarak katıldı.
Türkiye’nin güncel ve geniş kapsamlı çalışmalarından biri olan Kanser Tedavisinde Hasta Beklentileri Araştırma sonuçları dikkat çekici bir tabloyu ortaya çıkardı. Kanser hastalığında yeni ve güncel tedaviler, ilaca erişim, sağlık hizmetleri, psikoloji ve beslenme desteğinin sorgulandığı anket çalışmasında, kanser hasta ve yakınlarının en çok psikolojik desteğe ihtiyacı olduğu belirlendi.
Ankete katılan, kanser hasta ve yakınları yüzde 70 oranında tedavi sürecinde sorun yaşadığını ifade ederken, psikososyal destek ihtiyacı ve uzman destek eksikliği en yüksek beklenti olarak ortaya çıktı. 2022 yılında yapılan ankette katılımcıların yüzde 89,23’ü ücretsiz grup terapisi veya bireysel psikososyal destek almak isterken, 2025 yılında bu oranın yüzde 91,81’e yükseldiği görüldü.
Ankete katılan hasta ve yakınlarının bir diğer talebi ise diyetisyenden ücretsiz beslenme desteği oldu. Katılımcıların yüzde 92,03’ü diyetisyen desteği istedi.
Anket çalışmasında Türkiye’deki kanser hastalarının ilaca erişim konusunda büyük oranda sorun yaşamadıkları görülürken; ilacın sigorta tarafından karşılanmaması, eczanelerde ilacın bulunmaması, katkı payının yüksek olması gibi sorunlarla da karşılaştıkları görüldü.
Katılımcıların modern tıp yöntemleri dışında ek olarak alternatif tedavi yöntemlerini de merak ettikleri belirlenirken, dünyadaki yeni tedaviler hakkında da bilgi sahibi olmak istedikleri ortaya çıktı.
Araştırma bulgularından elde edinilen bir diğer sonuç ise Kanser Erken Teşhis Tarama ve Eğitim Merkezi’yle (KETEM) ilgili oldu. Katılımcıların büyük çoğunluğunun KETEM’lerden haber olduğu ancak yararlanma konusunda hizmet almadığı belirlendi.
Kanser hasta ve yakınlarının beklentilerini anlamak, Türkiye’de bu konuyla ilgili güncel verilerin oluşturulmasını sağlamak amacıyla yapılan ankette önemli verilere ulaşıldı. Kanserle Dans Derneği tarafından Kanser Tedavisinde Hasta Beklentileri Araştırmasının ilki 2022 yılında yapılmıştı. Anket çalışması 2025 Mart ayında, Değer Temelli Sağlık Derneği (DETASEDER) işbirliği ile Kanserle Dans Derneği tarafından yeniden yapıldı.
Anket, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Sağlık Bilimleri Fakültesi Sağlık Yönetimi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Haluk Özsarı ve Türk Tıbbi Onkoloji Derneği Üyesi Prof. Dr. Umut Demirci koordinatörlüğünde, kanser tedavisini hasta merkezli hale getirmek için çalışan hasta derneği Kanserle Dans Derneği tarafından 2025 yılı mart ayında SurveyMonkey (anket portalı) üzerinden online olarak gerçekleştirildi. Ankete 1270 hasta ve hasta yakını katıldı.
Araştırma; katılımcıların sosyo-demografik özellikleri, hastalık öyküleri, gelecek beklentileri ve sağlık algısına ilişkin görüşleri ile 2022- 2025 Yılı Araştırmaları Karşılaştırmalı Bulgular olmak üzere 5 bölümde 36 soru ile yapıldı.
Araştırmaya katılanların yüzde 86.69’u (1101 kişi) kadınlardan oluşurken, Katılımcıların yüzde 42,36’sı kendisini kanser tedavisi gören hasta, yüzde 30,87’si kanser tedavisi tamamlanmış hasta ve yüzde 16,93’u ise hasta yakını olarak tanımladı. Araştırmaya katılan hasta/hasta yakınlarının tedavi aldıkları sağlık kurumlarının dağılımı ise şöyle sıralandı. Katılımcıların yüzde 31,13’ünün (321 kişi) Sağlık Bakanlığı-Devlet Hastanesi’nde, yüzde 30,16’sının da Özel Hastanede tedavi gördüğü belirtildi. Buna göre 2022 yılında yüzde 37,63’ün özel hastanelerde tedavi aldığı göz önüne alındığında, 2025 yılında bu oranın yüzde 30.16’ya gerilediği görüldü.
Prof. Dr. Özsarı: “Hasta ve yakınlarının psikolojik destek ihtiyacı giderek artıyor”
İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Sağlık Bilimleri Fakültesi Sağlık Yönetimi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Haluk Özsarı araştırmanın kanser hasta ve yakınlarının beklentilerine ışık tuttuğunu belirtti. Özsarı araştırmanın en dikkat çekici sonuçlarından birinin araştırmaya katılan hasta/hasta yakınlarının tedavi sürecinde yaşadıkları problemlerle ilgili olduğunu dile getirdi. Araştırmanın hasta ve hasta yakınlarının tedavi sürecinde en fazla psikolojik desteğe ihtiyaç duyduğunu ortaya çıkardığını söyleyen Özsarı sözlerine şöyle devam etti: “Cevapların dağılımı incelendiğinde; araştırmaya katılan hasta/hasta yakınının teşhis ve tedavi sürecinde kanser hastaları ile birlikte ücretsiz grup terapi ya da bireysel psikososyal destek almayı isteme oranının yüzde 91,81 olduğu görülmekte. 2022’de bu oran yüzde 89,23’tü. 2025’te yüzde 91’e yükselmiş, yani psikososyal destek ihtiyacına yönelik talep artmıştır. Tedavi sürecinde tedavi gördüğü hastanenin ulaşım hizmeti alma talebi de 2022’de yüzde 90,57 iken 2025 yılında yüzde 91,69’a yükselmiştir.”
Araştırmada hasta ve yakınlarının tedavi sürecinde ilaca erişimde yaşadığı zorluklarda ele alındı. Prof. Dr. Haluk Özsarı katılımcıların yüzde 66,93’ünün ilaca erişimde sorun yaşamadığını belirtirken, yüzde 13,97’sinin ilacın sigorta tarafından karşılanmaması konusunda zorluk yaşadığını, yüzde 11,74’ünün ise eczanelerde ilacın yaygın olmamasından yakındığını dile getirdi.
KETEMLERDEN YETERİNCE FAYDALANILMIYOR
Araştırma, Kanser Erken Teşhis Tarama ve Eğitim Merkezleri’nde (KETEM) yapılan ücretsiz kanser taramaları hakkında toplumun daha fazla bilgilendirilmesine ihtiyaç duyulduğunu da ortaya çıkardı. Genel olarak KETEM’deki ücretsiz hizmetlerden yüzde 76,97’si haberdar olduğunu belirtirken, hasta ve hasta yakınlarının yüzde 74,9’unun ise KETEM’lerden yararlanmadığını ortaya çıkardı.
Prof. Demirci: “Hastalar yeni tedavi yöntemlerini öğrenmek istiyor”
Türk Tıbbi Onkoloji Derneği Üyesi Prof. Dr. Umut Demirci ise konuşmasında araştırmaya katılan hasta/hasta yakınlarının tanısı koyulmuş kanser türü dağılımlarına bakıldığında yaklaşık yarısının yüzde 48,98’inin (505 kişi) meme kanseri olduğunu belirtti. Ayrıca meme + jinekolojik kanser beraber ele alındığında oranın yüzde 58 olarak belirlendiğini ifade etti.
Prof. Dr. Demirci araştırmaya katılan hasta/hasta yakınlarının dünyada yeni uygulanmaya başlayan tedaviler hakkında da bilgi sahibi olmayı istediklerine dikkat çekerek yüzde 80.40’ının evet cevabı verdiğini kaydetti.
Prof. Dr. Demirci ayrıca araştırmaya katılan hasta ve hasta yakınlarının modern tıp yöntemleri dışında ek olarak herhangi bir tamamlayıcı-alternatif tedavi yönteminin (meditasyon, nefes terapisi, yoga, bitkisel destek vs.) yararlı olabileceğini düşündüğünü dile getirdi. Katılımcıların yüzde 71,65’inin alternatif tedaviyi merak ettiklerini ifade etti.
Prof. Dr. Demirci, kanser tedavilerinde önemli yeri olan klinik çalışmaların bilinirliğinin düşük olduğu ve hekimler tarafından yeterli düzeyde bilgilendirme yapılmadığı görülüyor. Araştırmada diğer önemli çıktı ise, hastaların ulaşım desteği ihtiyacı için de özellikle diyaliz hastalarına benzer bir düzenlemenin kanser hastaları için uygulanabileceği de ortaya çıkıyor. Genel olarak araştırma, kanser hastaları ve yakınlarıyla yapılmış olsa da, başta hekimler olmak üzere sağlık çalışanlarının da ihtiyaçlarını, tedavileri boyunca üzerlerinde bulunan ek yüklere de ışık tutması açısından önemli sonuçları ortaya çıkarmıştır” ifadelerini kullandı.
Kanserle Dans Derneği Başkanı Gürkan’dan Önemli Çağrı
Kanserle Dans Derneği Başkanı Sevil Gürkan ise, kanser hastaları ve yakınlarının hasta dernekleri konusunda yeterli bilgiye sahip olmadıklarını belirterek, “bu araştırma, kanser hastaları ve yakınlarına gönülden destek veren, onlara psikolojik destek konusunda büyük rolü olan hasta derneklerinin önemini gösteriyor. 2022 yılında katılımcıların yaklaşık yüzde 25 i hasta dernekleri ile iletişime geçmişken bu rakam 2025’de yüzde 20’lere gerilemiştir. Hekimlerimiz, tedavi merkezleri ve hastanelerimizin yanı sıra tüm sağlık paydaşlarıyla, hep beraber, kanser hastalarını ve yakınlarını hasta derneklerine yönlendirmeye davet ediyorum” ifadeleriyle çağrıda bulundu.
PANDEMİ VE DEPREMDE SAĞLIK HİZMETLERİ AKSAMADI
Araştırma, COVİD-19 Pandemi sürecinde hastaların tedavide sorun yaşamadığını da ortaya çıkardı. Ancak yüzde 11,48’i sorun yaşadığını belirterek, psikososyal destek alamadığından yakındı. 6 Şubat depremlerinde de hasta ve yakınlarının yüzde 77,87’si sorun yaşamadığını ifade ederken yüzde 6,94’ü ise psikososyal yönden destek alamadığını belirtti.
Araştırmaya katılan hasta/hasta yakınlarına tedavi sürecinde ya da sonrasında herhangi bir hasta derneği ile iletişime geçme durumu da soruldu. Çoğunluğunun (yüzde 79,73) bir iletişime geçmediği gözlemlenirken iletişime geçenlerin hasta derneklerinden önemli oranda (yüzde 92,58) fayda sağladığı belirlendi.
