CHP Niğde Milletvekili Ömer Fethi Gürer, kredi borçlarının geri ödemede yaşanan sorunlar gibi karşılıksız çek ve senetlerde artış olduğunu söyledi. Küçük ve orta boy işletmelerin (KOBİ) bankacılık sektörüne olan kredi borçları bu yıl ağustos ayında 114,6 milyar lira daha artarak 3 trilyon 927 milyar liraya kadar yükseldiğini belirten Gürer, bankalara olan borçları yıl başından bu yana 663 milyar lira artan KOBİ’lerin, zamanında ödeyemedikleri için takibe alınan kredileri ağustosta 5,2 milyar lira, 2023 yılı sonuna göre ise 11,6 milyar lira artarak 68,7 milyar liraya ulaştı.” dedi.
TARIM SEKTÖRÜNÜN BORCU BÜYÜYOR
Tarım sektöründe çalışanların bankara olan borçlarında artış olduğunu söyleyen Gürer, "Tarım sektöründe 587,9 milyar lirasını kamu bankalarına, 158,6 milyar lirasını da özel bankalara olan kredi borcu bulunuyor. İktidar, uyguladığı düşük alım fiyatları ile çiftçiyi zora soktu. Çiftçiler, hasat döneminde maliyetin altında fiyatlarla ürünlerini satmak zorunda kaldı. Çiftçi, kredi borcu ödemede zorlanıyor. Çiftçilerin bir bölümü ürününü çek karşılığı tüccara verdi. Son dönemlerde çekler karşılıksız çıkmaya başladı; bazı çekler tarihi de ekim-kasım tarihli olması nedeniyle sorunun daha da derinleşmesinden çiftçiler kaygı duyuyor. Çiftçinin ürünü alan tüccarın bir bölümü çiftçilik de yapıyor. Onların ürünü değeri altında satmasıyla zarar etmeleri, ödemede sorunları yarattı. Kırsalda küçük çiftçiler için 2024 yılı kapkara bir yıla dönüştü.” dedi.
ÇEK VERENİN DE İŞİ BOZUK
Gürer, çiftçi gibi esnafın da borç döngüsünde sorun yaşadığını söyledi. Borcu olan borcunu ödemekte zorlanıyor. Esnafın yanı sıra çiftçi de kredi borcu ödemekte sıkıntı içinde. Alacağını alabilme noktasında da esnaf ve çiftçi zor durumda. İktidar, uyguladığı düşük alım fiyatları ve çiftçinin başında sopa gibi tutulan düşük gümrük vergili ithalatlar ile ürün çiftçide değer bulmadı. Ürün zararına da olsa satabilen çiftçi de peşinde ürün satmakta zorlandı. Çek aldı. Çek veren tüccar aynı zamanda bir bölümü büyük arazi eken çiftçi, al-sat yapıyor. Bu büyük çiftçiler de ürününü satamayınca çek ile aldıkları ürünlerin ödemesi gelince çekler karşılıksız çıkmaya başladı. Tarım gibi çekle ticaret yapanlarda da ekonomik krizle ödeme güçlüğü var. Bu nedenle bankaların batık kredilerinde gözlemlenen borcunu ödeyememe eğilimi, karşılıksız çek ve protesto edilen senetlerde dikkat çekiyor. Bu yıl ocak-ağustos döneminde bankalara ibrazında karşılıksız çıkan çek sayısı, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 73,5 oranında artarak 164 bin 268’e çıkmıştı. Karşılıksız çıkan çeklerin parasal tutarı ise yüzde 224 oranında artarak 102,5 trilyon liraya ulaştı. Karşılıksız çeklerin parasal tutarı Türkiye tarihinde ilk kez 100 milyar lira sınırını aştı. Vadesinde ödenmediği için bankalar tarafından protesto edilen çek sayısı ise geçen yıla göre yüzde 3,1 oranında artarak 151 bin 893 adet oldu. Sayısal olarak düşük oranda bir artış yaşansa da protesto edilen senetlerin parasal tutarı, geçen yıla göre yüzde 182,2 oranında artarak 27 milyar lirayı buldu. Bu yıl ilk sekiz ayda protesto edilen senetlerin parasal tutarı, önceki yıllardaki yıllık tutarın da oldukça üzerinde bir büyüklük oluşturdu. Özellikle tarım kesiminde Kasım ayına kesilen çekler için karşılıksız çıkma olasılığının kaygısı çiftçileri tedirgin ediyor. Tarım kesiminde karşılıksız çek demek; hem zararına ürün sat, hem o sattığın ürünün dahi bedelini tahsil edeme, bu durumda ekim döneminde nasıl yeni tohum, gübre alıp mazot kullanarak üretim içinde olacaklar? Bunu düşünüyorlar.” dedi.
İCRA DAİRELERİ HER HAFTA YENİ DOSYALAR GELİYOR
Gürer, UYAP verilerine göre icra dairelerine gelen dosya sayısının her hafta değişkenlik gösterip artış gösterdiğini söyledi. Gürer, muhtarlıkların icra tebliğleri ile dolu olduğunu belirterek, ekonomik kriz etkisinin alışveriş sürecini ciddi şekilde etkilediğini ifade etti. UYAP üzerinden açılan ve icra dairelerinde derdest bulunan toplam dosya sayısı, 13 Ekim itibariyle 22 milyon 965 bine yükseldi. Yıl sonuna kadar bu dosya sayısının artması da bekleniyor.” dedi.
