Engelliler Konfederasyonu 3 Aralık Dünya Engelliler Günü sebebiyle yazılı bir basın açıklaması yayınladı. Konfederasyon açıklamasında on milyon engellinin yaşadığı Türkiye’de “Mevcut sosyoekonomik, kültürel ve siyasal yapı içerisinde engellilere yönelik ayrımcılık, ötekileştirme ve ‘yaptırımsız şiddet’ devam etmektedir.” dedi.
Türkiye’de ve birçok ülkede, tüm engellilerin “Eşit Yurttaşlık” hedefinin uzağında olduğunu belirten Konfederasyon, Türkiye’nin imzaladığı Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme’nin gerekliliklerini tam olarak yerine getirmediğine dikkat çekti. Konfederasyon, Türkiye’de engellilerin yaşadıkları temel sorunları “sürekli ertelenen erişilebilirlik, tamamlanmayan istihdam kotaları, yetersiz engelli aylıkları, engelli bakım hizmetleri, eğitim ve sağlık hizmetleri, dil ve söylemde engellilere yönelik ayrımcılık” diye sıraladı.
TÜRKİYE’DE ENGELLİLERİN İŞ GÜCÜNE KATILIM ORANI: YÜZDE 22
Türkiye’de engellilere yönelik kamu hizmetlerine ayrılan toplam bütçe ve kadroların, engelli ve ailelerinin taleplerini ve temel ihtiyaçlarını karşılamaktan uzak olduğunu vurguladı. Bütçeden engellilere ayrılan payın uzun yıllardan beri yüzde ikinin altında olduğuna işaret ederek, açıklamada şu ifadelere yer verdi:
“Beş milyonu aşan toplam kamu görevlisine karşın kamuda çalışan engelli sayısının 70 bin bandının altında kalması bu alandaki yetersizliği açıkça göstermektedir. 2024 bütçe teklifi bu alanda kapsamlı bir atama planlaması olmadığını göstermektedir. Türkiye’de iş gücüne katılım oranı yüzde 53 iken engellilerin katılım oranı yüzde 22,1’dir. Bu oran kadın engellilerde yüzde 12,5 düzeyindedir. Engellilerin istihdamının artması ve yoksulluğunun önlenmesi amacıyla her yıl en az 10 bin atama yapılmalıdır.”
“BAKIM VEREN BİREYLER, SOSYAL GÜVENLİK ŞEMSİYESİ ALTINA ALINMALI”
Çalışamayan engellilere verilen engelli aylığının 1874 TL olduğunu hatırlattı. Aylıklarda hak sahibi olma durumu değerlendirilirken, engelli bireyin kendine ait geliri varsa bunun dikkate alınmasını ve aylığın en az asgari ücret düzeyinde olmasını talep etti.
Ağır engellilere evde bakım hizmeti verenlere verilen bakım ücretinin 5 bin 98 TL olduğunu anımsatarak, ücretin en az bir buçuk asgari ücret seviyesine çıkarılmasını istedi. Bakım yapan kişilerle ilgili taleplerini şöyle aktardı:
“Bakım veren bireyler, Sosyal Güvenlik şemsiyesi altına alınmalıdır. Primleri SGK tarafından karşılanmalıdır. Evde Bakım Desteği için hak sahibi olma durumu değerlendirilirken, aile bireylerinin ortalama geliri değil, varsa bakım hizmeti alan engelli bireyin geliri dikkate alınmalıdır. Evde engelli bakımı hizmetinin kapsamı genişletilerek ihtiyaç sahiplerine cevap verir nitelikte olmalıdır.”
Konfederasyon, Engelli Sağlık Kurulu Raporlarının verilme sürecinde yaşanan güçlüklere değinerek, tıbbi kriterlerin yanında sosyal ve toplumsal kriterlerin de dikkate alınmasını istedi. Verilen raporları bütün kamu ve özel kurumların kabul etmesi gerektiğini kaydetti.
ENGELLİLER KONFEDERASYONU’NUN TALEPLERİ NELER?
Konfederasyonun diğer talepleri ise şöyle:
- Engellilerin zorunlu olarak kullandıkları tıbbi malzemeler ve ilaçlardan katkı payı alınmamalı, Engelli Sağlık Kurulu Raporları her koşulda ücretsiz verilmeli,
- Engellilerin yaşamını kolaylaştırma amaçlı aldıkları motorlu araçlar KDV’den muaf tutulmalı,
- “Birleşmiş Milletler Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme” ve Anayasa ile güvence altına alınan eğitim hakkını engelli öğrencilerin tam olarak kullanabilmeleri sağlanmalı,
Engelli çocukların akranlarıyla birlikte eğitime dahil olabilmeleri için nitelikli kapsayıcı/ bütünleştirici eğitim ortamı sağlanmalı,
Öğretmenler başta olmak üzere insan gücü nitelikli hale getirilmeli,
Çocukların bireysel gereksinimleri göz önüne alınarak makul düzenlemeler yapılmalı, Mekanlar, bilgi ve teknoloji erişilebilir olmalı,
- Siyasal iktidar, STK’lar, siyasi partiler ve aileler başta olmak üzere tüm toplumsal yapıların engellilik meselesini yeniden ele almalı ve engellilerin haklarını temel insan hakları bağlamında görmeli,
2024 yerel seçimlerine giderken tüm siyasi partiler, belediye başkanlıkları ve belediye meclislerinin seçiminde engelli yurttaşların siyasi temsilinin önüne geçmemeli, engellilerin siyasi temsiline alan açmalı,
- Birleşmiş Milletler Engelli Hakları Komitesinin talepleri doğrultusunda Türkiye’de zihinsel ve psiko-sosyal engelli bireylerin seçme ve seçilme hakkını kullanabilmelerinin önündeki engeller kaldırılmalı.
