2020 yılı tüm dünyada COVİD-19 virüsü salgını nedeniyle küresel pandemi ilan edildi. Sokağa çıkma yasakları başta olmak üzere pek çok önlemin alındığı küresel salgın döneminde, Diyarbakır’da COVİD-19 nedeniyle tedavi gören bazı hastaların “kobay olarak kullanıldığı” iddiaları gündeme geldi. Türk Tabipleri Birliği (TTB), söz konusu iddiaları gündeme getirerek, Sağlık Bakanlığı’nın yanıtlamasını istedi. TTB’den yapılan açıklamada, şu ifadelere yer verildi:
“Belli dalga boyunda ışınların, endoskopik yöntemle solunum sistemine uygulanarak COVID-19 tedavisinde etkisinin araştırıldığı bir çalışmada Diyarbakır’da tedavi görmekte olan bazı hastaların 'kobay olarak kullanıldığına' ilişkin iddialar son derece rahatsız edicidir. Klinik araştırmaların sıkı etik kurallarına uyulmaksızın bir çalışma yapılmış olduğu iddiası hem dehşet verici hem de bilime ve bilimsel yönteme olan inancı sarsıcı bir iddiadır.”
‘YAN ETKİLERİ ARAŞTIRILDI MI?’
Açıklamada, Sağlık Bakanlığı’na ise şu sorular yöneltildi:
- Klinik öncesi aşamalarda ışının virüs üzerine etkisinin yanı sıra hücrelere olabilecek yan etkileri araştırılmış mıdır?
- Klinik öncesi araştırma sonuçları bilimsel kamuoyu ile paylaşılmış mıdır? Klinik araştırma aşamasına geçildiğinde gönüllüler üzerinde uygulanması için etik kurul onayı alınmış mıdır? Gönüllülerden aydınlatılmış onam alınmış mıdır?
- Klinik araştırmaların gönüllülerin güvenliğini sağlamaya yönelik kurallarına uyulmuş mudur?
- Klinik araştırma hangi merkezlerde gerçekleştirilmiştir?
- Klinik araştırma hangi aşamada ve hangi nedenle durdurulmuştur (yöntem yaygın kullanıma girmediğine göre ya etkisizlik ya da güvenlik sorunu nedeniyle durdurulmuş olması beklenir?